Tarihte bugün : 4 Aralık'ta neler oldu?

1154 - Nicholas Breakspear, IV. Hadrianus ismiyle Papa oldu ve bu göreve gelen ilk İngiliz olarak tarihe geçti.

Genellikle Nicholas Breakspear'in Breakspear Çiftliği'nde doğduğu düşünülmektedir. Fransa'da Avignon yakınlarındaki St. Ruf rahiplerine katıldı. Yaklaşık 1150'de Papa S. Eugenius tarafından İtalya'da Albano kardinal piskoposluğuna atandı.Eugenius, 1152'de Hadrianus'u kilise hiyerarşisini yeniden düzenleme göreviyle papalık elçisi sıfatıyla İskandinavya'ya gönderildi. Hadrianus bu görevindeki başarısı sayesinde, 1154'te İtalya'ya döndüğünde papa seçildi (4 Aralık 1154).

Roma'da bir ayaklanmaya öncülük eden radikal din reformcusu Arnaldo da Brescia'yı tutsak alarak ona teslim eden I. Friedrich'e (Barbarossa) 1155'te Kutsal Roma-Germen imparatoru olarak taç giydirdi.

Papalığın İtalya'nın güneyindeki Normanlara yönelik politikasının Friedrich'i öfkelendirmesi Hadrianus'un imparatorla arasının açılmasına neden oldu. Bu anlaşmazlık Papa Alexander ile Friedrich arasında daha sonra patlak veren mücadelenin temelini oluşturdu. Hadrianus, Sicilya Krallığına getirilen (1154) I. Guglielmo'yu (Kötü) tanımayı reddedince Sicilyalılar Benevento'daki papalık mülklerine karşı başarısız bir saldırıya giriştiler ve Campania'nın güneyinde bir savaş başlattılar. Buna karşılık papa da Guglielmo'yu aforoz etti.

Hadrianus daha sonra Benevento'ya yürüdü. Bu sırada Canterbury başpiskoposunun katibi Salisbury'li John'u kabul etti. Ona, İrlanda'yı İngiltere kralı II. Henry'ye verdiği sanılan ve İrlanda Bağışı olarak bilinen Laudabiliter (övgüye değer) fermanını verdi. Papayı temsil etmediği öne sürülerek tepkiyle karşılanan ferman daha sonra geri alındı. Gerçekliği zaten kuşkulu olan Laudabiliter, ayrıca İngiltere kralına İrlanda üzerinde kalıtsal bir hak da tanımamaktaydı.

Haziran 1156'da Sicilyalılarla barış yapılınca Hadrianus, Guglielmo'yu krallığa atamaya razı oldu. Guglielmo'nun bunun karşılığında papanın vasallığını kabul etmesi Friedrich'i daha da öfkelendirdi.

1791 - The Observer'ın (Dünyanın ilk pazar günü gazetesi) ilk sayısı yayımlandı.

1859 - Mekteb-i Mülkiye kuruldu.

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (Mekteb-i Mülkiye-i Fünun-u Şahane, Mekteb-i Mülkiye veya kısaca Mülkiye), Ankara Üniversitesi Cebeci Yerleşkesinde eğitim ve öğretim veren, Ankara Üniversitesine bağlı bir fakültedir. Osmanlı Devleti döneminde sivil yönetici sınıfını yetiştirme amacıyla açılmış olan okul, Türkiye'de iktisat, işletme, maliye, uluslararası ilişkiler, çalışma ekonomisi, kamu yönetimi ve siyaset bilimi alanlarında eğitim veren en köklü eğitim kurumudur.

1859 yılında (Abdülmecit devrinde) İstanbul’da kurulan Mekteb-i Mülkiye, cumhuriyet devrinde Ankara’ya taşınmıştır ve günümüzde, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesine dönüşmüş olarak eğitimini sürdürmektedir.

1881 - Los Angeles Times'ın ilk sayısı yayımlandı.

Los Angeles Timesi Amerika Birleşik Devletleri'nde Los Angeles, Kaliforniya ve Batı Amerika'da yayın yapan yüksek tirajlı günlük gazete. 4 Aralık 1881'de kurulmuştur. Ülkede en yaygın dağıtımı yapılan 4. gazetedir.

1897 - Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında barış anlaşması imzalandı.

1918 - ABD Başkanı Woodrow Wilson, I. Dünya Savaşı barış görüşmeleri için Versay'a geldi. Başkanlığı sırasında Avrupa'ya gelen ilk ABD Başkanı oldu.

Thomas Woodrow Wilson (d. 28 Aralık 1856 – ö. 3 Şubat 1924), Amerikalı akademisyen, tarihçi ve siyasetçi. Amerika Birleşik Devletleri'nin 28. Başkanı.

1902-1910 yılları arasında Princeton Üniversitesi rektörlüğü görevini yürüttü. 1910 yılında Demokratik Parti'den New Jersey vali adayı oldu. Yapılan seçimleri kazandı. Bu görevini 1911-1913 yılları arasında sürdürdü. 1912 yılında yapılan ABD başkanlık seçimlerini kazandı. 1916 yılında yapılan başkanlık seçimlerini bir kez daha kazandı ve Andrew Jackson'dan sonra Beyaz Saray'da arka arkaya iki dönem başkanlık yapan ikinci demokrat oldu. ABD'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinden önce açıkladığı ilkeler nedeniyle 1919 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.

1920 - Ankara'da maaşlarını alamayan öğretmenler ilk kez grev yaptı.

1929 - Türk parasının değerini yükseltmek için alınacak önlemlerle her yerde yerli malı kullanılmasını hedefleyen bir kararname yayımlandı.

1943 - İnönü, Churchill ve Roosevelt arasında Kahire Konferansı yapıldı.

1945 - Tan Olayı gerçekleşti. İstanbul'da komünizm karşıtı gösteride, ABC ve Berrak kitabevleri, Tan gazetesi, Görüşler dergisiyle Yeni Dünya ve La Turquie Kemaliste gazeteleri tahrip edildi ve yağmalandı. Olaydan sonra Tan gazetesi yayın hayatına son verdi.

SSCB, Mart 1945'te, Türk-Sovyet Dostluk ve Saldırmazlık Paktı'nı tek taraflı olarak feshedeceğini açıkladı. Moskova antlaşmasının II. Dünya Savaşı'ndan sonra oluşacak yeni koşullara göre yeniden düzenlenmesini istiyordu. Savaş yıllarında SSCB Boğazların yeterince güvenli olmadığını düşünüyor ve Boğazların güvenliğinin Türk-Sovyet ortak denetiminde olmasını istiyordu. Bu arada Sovyet basınında SSCB'nin Türkiye'nin doğusundan toprak istediği haberleri yayınlanıyordu. Bu durum savaşın son yıllarında canlanmaya başlayan Türk-Amerikan ilişkilerinin gelişmesine de yol açtı.

Dış politikada yaşanan bu olaylar karşısında iç basından Tan gazetesi, Türkiye-Sovyet ilişkilerinin iyileşmesini ve geliştirilmesini savunan tek yayın organıydı. Bu politikasıyla Tan öteki basın organları tarafından eleştirilmeye, özellikle de gazetenin yazarları Zekeriya Sertel ve Sabiha Sertel ağır biçimde suçlanmaya başladı. Bu eleştiriler iktidardaki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) hükûmetini de etkiliyordu.

Diğer yandan CHP'den istifa eden Celâl Bayar, Adnan Menderes, Tevfik Rüştü Aras ve Fuad Köprülü gibi üst düzey politikacıların Cumhuriyet Halk Partisi'nden ayrılıp yeni bir parti kurmaya yönelmeleri, Tan gazetesi ile onun yazarları Zekeriya Sertel, Sabiha Sertel'le aralarındaki sıkı ilişkiler, gazetenin yazarı Tevfik Rüştü Aras'ın Türk-Sovyet ilişkilerinin yeniden canlandırılmasına ilişkin yazıları, gazeteyi iktidarın ve milliyetçilerin boy hedefi haline getirmişti.

Olayların gelişimi

4 Aralık 1945 günü çok sayıda üniversite öğrencisi, turancılar ve islamcılardan oluşan grup önce İstanbul Üniversitesi sonra da Tan gazetesinin önünde gazetenin yayın politikasını protesto eden bir gösteri yaptı.Göstericiler daha sonra gazete binasına saldırdılar. Saldırıda gazetenin yönetim bölümüyle matbaası tahrip edildi ve yağmalandı. Bu arada genellikle sol yayınlar satan ABC ve Berrak kitabevleri de yağmalandı. "Allah Allah", "Komünistlere Ölüm" nidalarıyla Beyoğlu'na çıkan göstericiler burada da, sol eğilimli olarak bilinen Görüşler dergisiyle Yeni Dünya ve La Turquie Kemaliste gazetelerini tahrip ettiler. Çok sayıda insan yaralandı.

Sonuçları

Olayların ardından saldırıya uğrayan sol görüşlü gazete ve dergilerle birlikte Tan da yayın hayatına son vermek zorunda kaldı. SSCB, bu olayı hükûmetin düzenlediğini, bunun gerçekte Sovyetler'e yönelik bir saldırı olduğunu ileri sürdü ve Türkiye'ye bu konuda bir nota verdi. Sol muhalefet de gösteri ve olayların, milli şef yönetimi ve tek parti hükûmeti tarafından düzenlendiğini savundu.

Tan Olayı sırasında İstanbul'da sıkıyönetim olmasına karşın göstericilerden yargılanıp mahkûm olan olmadı. Baskına katılanlar arasında Süleyman Demirel, İlhan Selçuk, Celadet Moralıgil, Ali İhsan Göğüş gibi ilginç isimlerin yer aldığı bilinmektedir. Baskının sorumlularından hiç kimsenin ortaya çıkarılmamasına karşılık bu toplu linç ve yağma hareketine maruz kalan gazetenin sahibi Zekeriya Sertel ve eşi Sabiha Sertel ve yazarlardan Nail Çakırhan hakkında daha önce yayımlanmış bazı yazılarından dolayı davalar açıldı. Serteller mahkemede "Meclisin ve hükûmetin manevi şahsiyetlerine hakaret" ile ilgili 159. ve 173. maddelerinden yargılandılar.

1945 - ABD Senatosu, 65'e karşı 7 oyla BM'e katılma kararı aldı. (BM, 24 Ekim 1945'de kuruldu).

1955 - Türkiye'de ilk elektrikli tren, İstanbul'da Sirkeci-Halkalı arasında çalışmaya başladı.

1961 - Birleşik Krallık'ta doğum kontrol hapları serbestçe satışa çıkarıldı.

1980 - Rock grubu Led Zeppelin dağıldıklarını açıkladı.

1981 - ABD Başkanı Ronald Reagan, CIA'nın ülkedeki casusluk faaliyetlerine izin vererek örgütün yetkilerini genişletti.

1981 - Danışma Meclisi Başkanı Sadi Irmak; "Askerler kışlaya dönmenin hasreti içinde" dedi.

2000 - Yatağan Termik Santrali'nde üretim durduruldu. Santral filtresiz çalıştırıldığı için Yatağan halkını zehirliyordu.

2002 - BM Güvenlik Konseyi, Irak'ın "gıda karşılığı petrol" programını altı ay uzatma kararı aldı.

TARİHTE BUGÜN ATATÜRK : ATATĞRK KRONOLOJİSİ

1943 - İnönü, Churchill ve Roosevelt, Kahire Konferansı’nda bir araya geldiler.

TÜRKİYE VE İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI

İnönü’nün en büyük başarısı Türkiye’yi İkinci Dünya Savaşı’nın dışında tutması oldu. Onun bu politikası çeşitli dengeleri aynı anda kurabilmek ve ülkenin durumunu birkaç yönden güvence altına alabilmek biçiminde gelişti. 23 Ağustos 1939’da Sovyet-Alman Anlaşması imzalandığında, bu beraberliğin Türkiye aleyhine sonuçlar verebileceğini düşünen İnönü, Fransa ve İngiltere ile anlaşma yaparak ekonomik yardım aldı (13 Ekim 1939). Daha sonra Sovyetler Birliği ile bu ülkenin Türkiye’ye saldırmayacağı güvencesini alan bir anlaşma imzaladı (25 Mart 1941). Sovyetler Birliği’ne saldırmasından birkaç gün önce ise Almanya ile bir saldırmazlık anlaşması yapmıştı (Haziran 1941). İnönü’nün bu dengeli politikası savaş boyunca devam etti. 1943 başında Adana’da Churchill ile görüştü. Aynı yıl 4 Aralık’ta Kahire’de İnönü Churchill ve Roosevelt ile biraraya geldi. müttefiklerin kendi yanlarında savaşa girmesi isteğine bilinçli bir politikayla karşı koyan İnönü’nün liderliğindeki Türkiye savaşın bitmesine kısa bir süre kala, ABD, İngiltere ve SSCB’nin yanında yer alarak Almanya ve Japonya’ya savaş ilan etti ve 24 Ocak 1945 tarihli Birleşmiş Milletler bildirisini imzaladı. 5 Mart 1945 tarihinde San Francisco Konferansı’na davet edilen Türkiye Birleşmiş Milletler kurucu üyeleri arasında yer aldı.

1937 - Atatürk'ün, gece Falih Rıfkı Atay'ın evine gidişi, geç saatlerde Çankaya'ya dönüşü.

1933 - Eskişehir Şeker Fabrikası kuruldu. 

Atatürk'ün, Eskişehir Şeker Fabrikası'nın, -Ankara'ya getirilen- hatıra defterine yazdıkları: "Eskişehir Şeker Fabrikası, millî ülküye derin ilginin yükselmiş, değerli vesikasıdır. Türkiye Cumhuriyeti'ni, böyle sanayi kuruluşlarıyla zenginleştirenlere, güzelleştirenlere minnet!"

1931 - Atatürk'ün, akşamüzeri Bulgar Başbakanı Muşanof şerefine, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği tarafından Marmara Köşkü'nde verilen çayda bulunması.

1930 - Atatürk'ün, İstanbul'dan Yalova'ya gidişi, akşam tekrar İstanbul'a dönüşü.

1929 - Hükümet,Türk parasının değerini yükseltme amacıyla bazı tedbirlerle birlikte her yerde vatandaşların özellikle yerli malı kullanmasını öngören bir kararname yayınladı.

Atatürk'ün, Kayseri-Sivas hattında Gemerek istasyonunun açılışı nedeniyle kendisine saygı telgrafı çeken halka memnuniyetini ve selâmlarını bildirmesi.

1927 - Cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları tedavüle çıkarıldı.

1926 - Atatürk'ün, Çankaya'da, Yunan Elçisi Camados'un güven mektubunu kabulü ve Elçi'nin söylevine cevap konuşması.

1923 - Atatürk'ün, Tercüman-ı Hakikat gazetesi başyazarına İstanbul halkı ve Cumhuriyet hakkında demeci: "...Memleket mutlaka çağdaş, uygar ve yeni olacaktır. Bizim için bu, hayat davasıdır. Türkiye ya yeni fikirle donanmış, namuslu bir idare olacaktır veyahut olamayacaktır. Halk ile çok temasım vardır. O saf kitle, bilmezsiniz, ne kadar yenilik taraftarıdır." [Kocatürk]

1920 - TBMM’de Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu kuruldu ve Mustafa Kemal Grup Başkanlığı’na seçildi.

Atatürk'ün, beraberindekilerle sabah Ankara'dan Eskişehir'e gelişi.

Mustafa Kemal, İsmet İnönü ile Çerkez Ethem'in kardeşi milletvekili Çerkez Reşit, Eskişehir'de bir araya geldi. Görüşmede Çerkez Ethem birliklerinin takındığı tavır konuşuldu.

Ankara'da maaşlarını alamayan öğretmenler ilk kez grev yaptı.

1919 - Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti kuruldu.

Aralık 1919'da İstanbul'da kurulan bu dernek, Trabzon ve yöresi için bölgesel ve özerk bir yönetim taraftarıydı. Kurtuluş Savaşı'na karşı bir kuruluş özelliğindeydi. 15 Eylül 1919 günü, Hürriyet ve İtilaf Partisi'yle birleşme kararı aldı.

1918 - Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti İstanbul'da kuruldu.

"Wilson Prensipleri Cemiyeti"nin kurulması.

Aralarında Halide Edip (Adıvar), Ali Kemal, Refik Halid (Karay), Celal Nuri (İleri), Ali Kemal, Ahmet Emin (Yalman), Necmettin Sadık ve Yunus Nadi gibi isimlerin de bulunduğu Wilson Prensipleri  Cemiyeti kuruldu. Cemiyet ABD başkam Wilson'a gönderdiği mektupta, ABD'nin yapılacak reformlara önderlik ve rehberlik etmesi istendi.

1916 - Atatürk'ün, günü kitap okumak ve Arıburnu Muharebeleri Raporu'nun yazmakla geçirmesi.

1897 - Osmanlı devleti ile Yunanistan arasında barış anlaşması imzalandı.

Osmanlı-Yunan Savaşı: 1897 yılında Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında meydana gelen savaştır. Yaklaşık bir ay sürmüş ve Osmanlı ordusunun zaferiyle neticelenmiştir.

Doğumlar

1800 - Emil Aarestrup, Danimarkalı şair (ö. 1856)

1840 - Crazy Horse (Çılgın At), Oglala Siyu Kızılderili şefi (ö. 1877)

1875 - Rainer Maria Rilke, Alman şair (ö. 1926)

1881 - Erwin von Witzleben, Nazi Almanyası'nın mareşali (ö. 1944)

1890 - Fuad Köprülü, Türk tarihçi ve Dış İşleri Bakanlarından (ö. 1966)

1892 - Francisco Franco, İspanya'nın faşist diktatörü (ö. 1975)

1895 - Samuel Butler, İngiliz yazar (ö. 1902)

1910 - Alex North, Amerikalı besteci (film müzikleri ile tanınmış) (ö. 1991)

1913 - Claude Renoir, Fransız görüntü yönetmeni (ressam Pierre Auguste Renoir'ın torunu) (ö. 1993)

1920 - Abdullah Yüce, Türk müziği sanatçısı (ö. 1995)

1925 - Albert Bandura, Kanadalı psikolog

1927 - Aptullah Kuran, Türk akademisyen, yazar ve Boğaziçi Üniversitesi kurucusu (ö. 2002)

1929 - Şakir Eczacıbaşı, Türk iş adamı ve fotoğrafçı (ö. 2010)

1931 - Ken Bates, İngiliz iş adamı ve futbol yatırımcısı

1949 - Jeff Bridges, Amerikalı sinema oyuncusu

1953 - Jean-Marie Pfaff, Belçikalı futbolcu

1962 - Alexander Litvinenko, Rus casus (ö. 2006)

1964 - Sertab Erener, Türk şarkıcı, söz yazarı ve besteci

1964 - Marisa Tomei, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu

1969 - Jay-Z, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı

1972 - Nikki Tyler, Amerikalı porno yıldızı

1973 - Tyra Banks, Amerikalı manken

1977 - Çağlar Çorumlu, Türk sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu

1977 - Ertan Saban, Türk kökenli Makedon oyuncu

1977 - Lyubov Sokolova Kılıç, Rus voleybolcu

Ölümler

1131 - Ömer Hayyam, İranlı matematikçi, astronom, şair ve filozof (d. 1048)

1609 - Alexander Hume, İskoç şair (d. 1560)

1679 - Thomas Hobbes, İngiliz felsefeci (d. 1588)

1680 - Thomas Bartholin, Danimarkalı hekim, ilahiyatçı ve matematikçi (d. 1616)

1798 - Luigi Galvani, İtalyan fizikçi (d. 1737)

1932 - Samih Yalnızgil, Türk şair, dil bilimci ve siyasetçi (Türk Dil Kurumu’nun ilk başkanı) (d. 1875)

1948 - Rakım Elkutlu, Türk bestekâr (d. 1869)

1952 - Karen Horney, Amerikalı psikanalist (d. 1885)

1957 - Naciye Sultan (Killigil), Osmanlı Padişahı Sultan Abdülmecit'in torunu ve Şehzade Süleyman Efendi'nin kızı (d. 1898)

1967 - Salih Murat Uzdilek, Türk fizikçi

1975 - Hannah Arendt, Alman filozof (d. 1906)

1976 - Benjamin Britten, İngiliz piyanist (d. 1913)

1987 - Rouben Mamoulian, Amerikalı sinema yönetmeni (d. 1897)

1992 - Perihan Tedü, Türk tiyatro oyuncusu (d. 1927)

1993 - Frank Zappa, Amerikalı müzisyen (d. 1940)

2004 - Mahmut Atalay, Dünya ve Olimpiyat şampiyonu Türk güreşçi (d. 1934)

2009 - Eddie Fatu, Amerikalı güreşci (d. 1973)

2011 - Sócrates, Brezilyalı futbolcu (d. 1954)

Tatiller ve Özel Günler

Dünya Madenciler Günü