Tarihte bugün : 2 Aralık'ta neler oldu?

1409 - Leipzig Üniversitesi kuruldu.

1804 - Napolyon Bonapart, Paris'teki Notre Dame Katedrali'nde, Papa'nın da katıldığı törende taç giydi ve Fransa İmparatoru oldu.

Gerek Fransız Devrim Savaşları gerekse Napolyon Savaşları sırasında Fransa'ya önderlik ettiği gibi tüm Avrupa’yı da etkilemiş bir komutandır. Sözü edilen savaşların ve girdiği çatışmaların büyük bölümünü kazanmış; 1815'teki nihai yenilgisine kadar hızla Avrupa kıtasının hakimiyetini ele geçirmiştir. Tarihteki en önemli komutanlardan biri olan Napolyon’un savaşları dünyanın her yerinde askeri okullarda ders olarak okutulmaktadır ve kendisi Avrupa tarihinin en ünlü ve en tartışmalı siyasi figürlerinden bir tanesidir.

Napolyon bir devlet adamı olarak tüm Fransa'da ve Avrupa'da büyük liberal reformlar uyguladı. Yönetimi sırasında bir halk eğitim sistemi kurmuş; feodalizmin kalıntılarını ortadan kaldırmış; Yahudi (bknz. Napolyon ve Yahudiler) ve diğer dini azınlıkları özgürleştirmiş; gelişmekte olan orta sınıfın yasalar önünde eşitliğini sağlamış ve dini otoritelere karşı devletin gücünü merkezileştirmiştir. En kalıcı hukuki başarısı, Doğu Asya'da Japonya'dan, Kuzey Amerika'da Québec'e kadar dünyadaki hukuk sistemlerinin dörtte birine çeşitli şekillerde uyarlanmış olan Kod napolyon adlı kanun metnini hazırlatmasıdır.

1848 - Franz Joseph, Avusturya İmparatoru oldu.

Avusturya-Macaristan İmparatoru Franz Joseph (18 Ağustos 1830 - 21 Kasım 1916), 1848-1916 yılları arasında hüküm sürdü. Avusturya-Macaristan'ın en uzun hüküm süren imparatorudur. 1914'te Sırbistan'a savaş açarak, I. Dünya Savaşı'nın çıkmasına neden olmuş ve savaş sırasında ölmüştür.

Avusturya-Macaristan İmparatoru II. Franz'ın küçük oğlu Arşidük Franz Karl'ın (1802-1878) büyük oğluydu. 1848'de Fransa'da patlak veren devrim, Avusturya-Macaristan'ı da etkileyince, tahttan çekilen amcası I. Ferdinand'ın yerine 18 yaşında imparator ilan edildi. Franz Joseph'in tahta çıkması, mutlakiyetçilerin umudunu artırdı.

1852 - III. Napolyon, Fransa'da İmparator ilan edildi.

III. Napoléon (Charles Louis Napoléon Bonaparte, d. 20 Nisan 1808, Paris - ö. 9 Ocak 1873, Chislehurst, İngiltere), 1848-1852 yılları arasında Fransa Cumhurbaşkanlığı yapmış, sonrasında tertiplediği darbeyle cumhuriyeti yıkarak imparatorluğunu ilan etmiştir. Son Fransa İmparatoru olarak 1870'e kadar hüküm sürmüştür. 1870 yılında II. Dünya Savaşı'ndaki Alman işgaline kadar sürecek Üçüncü Fransa Cumhuriyeti'ni kuracak olan hareketle devrilmiştir. Fransa'nın doğrudan halkoyuyla seçilen ilk devlet başkanı, aynı zamanda son hükümdarıdır.

1873 - Türkiye'nin ilk borsası sayılan Dersaadet Tahvilat Borsası açıldı.

1901 - King Camp Gillette tarafından jiletin patenti alındı.

1908 - Çin'de çocuk İmparator Puyi, 2 yaşındayken tahta çıktı.

Amcası Guangxu'nun ölümü (14 Kasım 1908) üzerine tahta çıkarıldı, 1911 Devrimi'nin ardından 12 Şubat 1912'de tahttan indirildi. Bununla birlikte Pekin'de sarayda yaşamını sürdürmesine izin verildi ve Henry adını aldı.

Mançukuo dönemi

1924'te gizlice Pekin'den ayrılarak Tianjin'deki Japon kolonisine yerleşti. Japonlarca 9 Mart 1932'de devlet başkanı ilan edildi ve 1934'te de Gangde adıyla Mançokuo (Büyük Mançurya İmparatorluğu)'nun imparatorluğuna getirildi. II. Dünya Savaşı'nın sonunda Ağustos 1945'te Ruslara tutsak düştü.

Sıradan vatandaşlığı

1950'de savaş suçlusu olarak yargılanmak üzere Çin'e iade edildi. 1959'da bağışlandıktan sonra Pekin'de bir botanik bahçesinin makine onarım atölyesinde çalıştı.

"Son İmparator" filmi

Bernardo Bertolucci'nin From Emperor to Citizen (1964-1965; Son İmparator, 1988) adlı otobiyografisinden hareket ederek çektiği The Last Emperor (Son İmparator) filmi 1988'de, en iyi film ve en iyi yönetmen dalları içinde olmak üzere 9 Oscar kazanmıştır.

1909 - Leo Hendrik Baekeland, ilk yapay plastik "bakalit"in patentini aldı.

Leo Hendrik Baekeland (14 Kasım 1863 - 23 Şubat 1944), Belçika asıllı ABD'li kimyacı. 1907'de Bakalit adını verdiği ısıdan etkilenmeyen plastik türünü buldu. Bu madde, daha önce benzeri görülmemiş özelliklere sahip yeni bir madde idi. Fiziksel, kimyasal, elektriksel özellikler açısından avantajlı bir madde idi.

Leo Hendrik Baekeland, 1916'da Perkin madalyası, 1940'da Franklin madalyası ile ödüllendirildi. 1904'te New York'taki Kimaygerler Klubü'nün, 1912'de AIChE'nin ve 1924'te American Chemical Society'nin başkanı idi. Time dergisine kapak oldu. ABD patent ofisi 55 patentini onayladı.

1909 - Fransız Baron Cathers, Osmanlı'daki ilk uçak gösterisini yaptı. Uçak, Şişli Hürriyeti Ebediye Tepesinden, Bulgar Hastanesine indi.

1914 - Avusturya, Belgrad'ı işgal etti.

1918 - Ermenistan, Osmanlı Devletinden bağımsızlığını ilan etti.

1917 Devrimi'nden sonra Rus Devletinin çöküşü üzerine kurulan Transkafkasya Federasyonu 26 Mayıs 1918'de üç cumhuriyete bölündü ve 28 Mayıs 1918'de Erivan'da Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ilan edildi. İkibuçuk yıl süren bağımsızlığı sırasında ekonomik, askeri ve siyasi krizlerle sarsılan cumhuriyet 1920 Kasım ayında Türk ve Sovyet ordularının eş zamanlı işgaline uğrayarak bağımsızlığını kaybetmiş ve 2 Aralık 1920'de Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla Sovyetler Birliği'ne katılmıştır.

1918 - Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Mehmed Talat Paşa tarafından Edirne'de kuruldu. Türk Ulusal Hareketi yanlısı olan cemiyet, Talat Paşa'nın da üyesi bulunduğu Teşkilât-ı Mahsusa tarafından desteklenmiştir.

1920 - Türkiye ile Ermenistan arasında Gümrü Antlaşması imzalandı. Kars Ermenistan'dan alındı.

1928 - Celâl Sahir Erozan'ın hazırladığı "İmla Lügatı" yayımlandı.

1940 - Kağıt sıkıntısı nedeniyle gazetelerin sayfa sayısına kısıtlama getirildi.

1942 - Chicago'lu bilim adamları, ilk kontrollü zincirleme atomik reaksiyonu gerçekleştirdiler.

1943 - Yüzde 87'si gayri Müslüm azınlıklar olan Varlık Vergisi'ni ödeyemeyen mükellefler, borçlarını "bedenen çalışarak ödemeleri" için çalışma kamplarına gönderilmişti. Kamplarda bulunanların serbest bırakılması karar verildi.

1949 - Yunanistan'dan gelen bir tiyatro topluluğu, İstanbul'da Cevat Fehmi Başkut'un Paydos adlı oyununu sahneledi.

1956 - Fidel Castro, Granma yatıyla Küba'ya çıktı.

1956 - Ankara'nın 120 km kuzeydoğusunda yer alan Sarıyar Barajı açıldı.

1961 - Küba lideri Fidel Castro, kendisini Küba'yı komünizme taşıyacak bir Marksist-Leninist olarak ilan etti.

1963 - Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon'da açıldı.

1963 - Türkiye'nin ilk koalisyon Hükümetinin Başkanı İsmet İnönü, 24 yıl sonra ilk kez üstlendiği Başbakanlık görevinden istifa etti.

1965 - Ankara'da hava kirliliği tehlikeli boyutlarda: Bilim çevreleri Ankara'da 20 yıl yaşayan birinin kanserriskinin çok yüksek olduğunu açıkladı.

1971 - Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazandı.

1974 - Keban ve Gökçekaya Hidroelektrik Santralleriyle, Seyitömer Termik Santrali'nin üç ünitesinin birden aynı anda arızalanması üzerine, tüm Türkiye'de her gün 1,5 saatlik elektrik kısıtlamasına başlandı.

1981 - İstanbul Teknik Üniversitesi'nden 450 öğretim üyesi Yüksek Öğretim Kanunu'na karşı açıklama yaptı.

1981 - Hülya Koçyiğit, Fransa'da düzenlenen 3 Kıta Film Festivali'nde, "Kurbağalar" filmindeki rolüyle "En iyi kadın oyuncu" ödülünü aldı.

1982 - Dr. Robert K. Jarvik tarafından geliştirilen ilk yapay kalp, Barney Clark adlı hastaya takıldı.

1988 - Benazir Butto, Pakistan Başbakanı olarak yemin etti.

1993 - Kolombiya'lı uyuşturucu taciri Pablo Escobar, Medellín'de güvenlik güçlerince öldürüldü.

2002 - Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 3 Kasım 2002’de Siirt’te yapılan milletvekili seçimini iptal etti. Seçim işlemlerindeki eksikliğin seçim sonuçlarında etkili olduğu sonucuna varan YSK, Siirt’teki seçimin yenilenmesine oy birliğiyle karar verdi.

2003 - Yargıtay 11. Ceza Dairesi, kayıp trilyon davasında kapatılan Refah Partisi'nin Genel Başkanı Necmettin Erbakan'a, "özel belgede sahtecilik" suçundan verilen, 2 yıl 4 ay hapis cezasını oy birliğiyle onayladı.

2015 - Rusya, Irak ve Şam İslam Devleti'nin petrol üretimi sonucu üretilen petrolün Türkiye tarafından satın alındığını açıkladı. Açıklamada ayrıca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ailesinin de bu ticaretin içinde olduğunu da bildirildi.

TARİHTE BUGÜN ATATÜRK : ATATÜRK KRONOLOJİSİ

1937 - Gençliğin, İstanbul Beyazıt Meydanı'nda, Türk Hatay'ın bağımsızlığına kastedenleri protesto amacıyla büyük mitingi ve Atatürk'e telgrafı: "...Bilinçli heyecanlarımızı bütün bağlılığımızla ulaştırıyoruz, Büyük Atamız!"

1931 - Atatürk'ün, Çankaya'da Bulgar Başbakanı Muşanof'u kabulü.

1930 - Atatürk'ün, İstanbul'da Harp Akademisi, Harp Okulu, Mülkiye ve Galatasaray Lisesi'ni ziyaretleri.

Atatürk Galatasaray Lisesi'ni üç kez ziyaret etmiştir: 2 Aralık 1930, 28 Ocak 1932, ve 1 Temmuz 1933. Atatürk’ün 1930 yılındaki ilk ziyaretten sonra Galatasaray Lisesi'ne imzalı resmini göndermiş (14 Aralık 1930). 

Kaynak: [Kocatürk]  Galatasaray resmi sitesi www.galatasaray.org 

1922 - İsmet Paşa’nın Lozan’da kapitülasyonlarla ilgili söylevi. 

Gazi Mustafa Kemal TBMM'nde, üç milletvekilinin, seçim kanununun değiştirilmesi yolunda verdikleri önerge üzerinde konuştu. 

Atatürk'ün, üç milletvekilinin teklif ettiği Seçim Kanunu'nun değiştirilmesi hakkında kanun teklifinin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görüşülmesi esnasında konuşması: "Bu kanun teklifi, doğrudan doğruya benim şahsımı vatandaşlık hukukundan düşürme amacına yöneliktir. Bu maddenin istediği şarta sahip bulunmuyorsam, yani, beş sene sürekli olarak bir seçim bölgesinde oturamamış isem, o da bu vatana yaptığım hizmetler yüzündendir. ...Beni vatandaşlıktan düşürme yetkisi bu efendilere nereden verilmiştir? Bu kürsüden resmen yüksek heyetinize ve bu efendilerin seçim çevreleri halkına ve bütün millete soruyorum ve cevap istiyorum!" [Kocatürk]

1920 - Gümrü Anlaşması. Ermenilerle Gümrü anlaşmasının imzalanması.

Türkiye - Ermenistan arasındaki sınırı çizen Gümrü Antlaşması imzalandı. 

93 Harbi diye anılan savaşla birlikte Osmanlı Devleti'nin kaybettiği yerlerin -Batum hariç- iadesini sağlayan Gümrü Antlaşması imzalandı. Kars Ermenistan'dan alındı.

1920 - Turkish victory over Armenians confirmed by treaty of Gümrü.

1918 - Edirne'de "Trakya-Paşaeli Müdâfaa-i Heyet-i Osmaniye" adlı cemiyetin kuruluşu.

Ermeniler, Osmanlı devletinden bağımsızlığını ilan etti.

1916 - Atatürk'ün, 2. Ordu Komutanı Ahmet İzzet Paşa'ya "Van Hareket Müfrezesi'nin gelecekteki hareket plânı hakkında" görüşlerini bildiren bir rapor yazması. (Bu rapor, 3 Aralık 1916 günü 2. Ordu Komutanlığı'na gönderilmiştir).

1915 - İngiltere'de zorunlu askerlik hizmetinin getirilmesi. 

Joffre'nun Fransız orduları Başkumandanı olması.  

Chantilly'deki ikinci Müttefik konferansı. 

French'in yerine Haig'in İngiliz Orduları Başkomutanlığına getirilmesi. 

İngilizler'in Cambrai'ye yoğun tank saldırısı.

1914 - Avustralyalı askerler Irak Basra Körfezine yollanıyor.

Kaynak: TSK Kut-ul Amare (29 Nisan 1916 Irak Cephesinde kazanılan Kut’ül-Ammare zaferi).

Sarıkamış harekatının başlaması.

Avusturya, Belgrad'ı işgal etti.

Almanlar'ın Kodz'u alması. Falkland Deniz Savaşı.

Sırplar'ın Belgrad'ı geri alması.

1914 - First Australian military aircraft despatched to war. Australian aircraft and their crews left to form the 'Mespopotamian Half Flight,' fighting in what is now Iraq. Many were captured at the fall of the Iraqi town al-Kut in 1916.

1909 - Fransız Baron Cathers, Osmanlı'daki ilk uçak gösterisini yaptı. Uçak, Şişli Hürriyeti Ebediye tepesinden Bulgar Hastanesine indi.

Doğumlar

1710 - Carlo Antonio Bertinazzi, İtalyan aktör ve yazar (ö. 1783)

1842 - C. W. Alcock, İngiliz futbolcu, futbol hakemi, kriketçi, gazeteci, yazar ve spor yöneticisi (ö. 1907)

1846 - René Waldeck-Rousseau, Fransız politikacı (ö. 1904)

1859 - Georges Seurat, Fransız ressam (ö. 1891)

1876 - Yusuf Akçura, Türk yazar ve siyasetçi (Türk Tarih Kurumu’nun kurucu üyesi ve Türkçülük akımının temsilcilerinden) (ö. 1935)

1884 - Yahya Kemal Beyatlı, Türk şair (ö. 1958)

1885 - George Minot, Amerikalı tıp araştırmacısı (ö. 1950)

1891 - Otto Dix, Alman ressam ve gravürcü (ö. 1969)

1923 - Maria Callas, Yunan soprano (ö. 1977)

1944 - İbrahim Rugova, Arnavut siyasetçi (ö. 2006)

1946 - Gianni Versace, İtalyan moda tasarımcısı ve iş adamı (ö. 1997)

1946 - Zihni Göktay, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı

1954 - Ahmet Uluçay, Türk yönetmen (ö. 2009)

1968 - Lucy Liu, Çin asıllı Amerikalı film yapımcısı ve aktris

1971 - Francesco Toldo, İtalyan kaleci

1972 - Gökçe Özyol, Türk oyuncu

1974 - Sermiyan Midyat, Türk oyuncu, yönetmen ve senarist

1976 - Erik Everhard, Kanadalı porno aktörü

1978 - Nelly Furtado, Portekiz asıllı Kanadalı şarkıcı ve söz yazarı

1980 - Benjamin Mako Hill, Amerikalı bilişimci, Debian ve Ubuntu projelerinde özgür yazılım geliştiricisi, hacker, aktivist ve yazar

1981 - Britney Spears, Amerikalı pop müzik şarkıcısı, dansçı, söz yazarı ve sinema oyuncu

1984 - Natalya Mammadova, Azeri voleybolcu

Ölümler

1547 - Hernán Cortés, İspanyol denizci ve kaşif (d. 1485)

1594 - Gerardus Mercator, Belçikalı haritacı ve matematikçi (d. 1512)

1814 - Marquis de Sade, Fransız romancı (d. 1740)

1859 - John Brown, Amerikalı kölelik karşıtı isyancı (d. 1800)

1888 - Namık Kemal, Türk şair, siyaset ve fikir insanı (d. 1840)

1918 - Edmond Rostand, Fransız oyun yazarı (d. 1868)

1980 - Roza Eskenazi, Türk-Yunan şarkıcı

1980 - Romain Gary, Fransız yazar ve siyasetçi (d. 1914)

1982 - Marty Feldman, İngiliz komedyen, oyuncu ve yazar (d. 1933)

1990 - Robert Cummings, Amerikalı oyuncu (d. 1908)

1990 - Aaron Copland, Amerikalı klasik müziğinin öncüsü ve besteci (d. 1900)

1993 - Pablo Escobar, Kolombiyalı uyuşturucu imparatoru (d. 1949)

1994 - Orhan Şaik Gökyay, Türk edebiyat tarihi ve dil araştırmacısı ve şair (d. 1902)

1995 - Kemal Sülker, Türk sendikacı, gazeteci ve araştırmacı yazar (d. 1919)

2002 - Mehmet Emin Toprak, Türk oyuncu (d. 1974)