Tarihte bugün : 15 Aralık'ta neler oldu?

Tarihte bugün 15 Aralık Günü neler oldu? İşte 15 Aralık günü meydana gelen olaylar, tarihe yön verenler ve Mustafa Kemal Atatürk Kronolojisi...

1256 - İran'da bulunan haşhaşîlerin Alamut Kalesi, Hülagû Han Ordusu tarafından yok edildi.

Alamut kelime mânâsı olarak "Kartal Yuvası" anlamına gelmektedir. Cüstaniler kralı Veşudan İbn-i Cüstan tarafından inşa ettirilmiştir.Kelimenin mânâsı "Aluh āmū[kh]t" ("Kartalın Öğretisi" ya da "Cezalandırma Yuvası") anlamlarına gelmektedir. Ebced hesabına göre ise "Elemût" (الموت) Hicrî 483 yılına tekâbül etmektedir, ki bu sayı kalenin Hassan-ı Sabbah tarafından zapt edildiği yıla karşılık gelmektedir. 29 Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl, Hasan Bin Sabbah tarafında feth edilene kadar Cüstaniler'in denetimi altında kalmıştır.

1574 - III. Murat, 12. Osmanlı Padişahı olarak tahta çıktı.

1840 - Napolyon Bonapart'ın naaşı (külleri), Saint Helena Adası'ndan Paris'e getirilerek Les Invalides'e gömüldü.

1890 - Amerikan yerli kabilelerinden Hunkpapa Lakotaları'nın şefi Oturan Boğa (Tatanka Iyotake), ABD'nin harekete geçirdiği yerli polis tarafından öldürüldü.

1893 - Wilhelm Ludwig Thomsen, Danimarka Kraliyet İlimler Akademisinde sunduğu bildiriyle Orhun alfabesini çözdüğünü ve Orhun Kitabeleri'ni okuduğunu bilim dünyasına açıkladı.

Vilhelm Ludwig Peter Thomsen ya da Vilhelm Thomsen (25 Ocak 1842 – 12 Mayıs 1927) Danimarkalı dilbilimci ve Türkolojist. Dancada Vilhelm olarak yazılmasına karşın Türkçe pek çok kitap ve çalışmada adı Wilhelm olarak geçmektedir. Başlangıçta ilahiyat okumuş ancak sonradan filoloji'ye odaklanmıştır. Macarca ve Fince öğrenmiştir. 1869 yılında Doktora derecesini almıştır. Kopenhag Üniversitesinde Profesör olmadan önce bir yurttaşlık okulunda Yunanca Dersler vermiştir.

Thomsen, dilbilimine önemli katkılarda bulunmuştur. Germen, Baltık ve Hint-İran dillerinin Fince'ye etkisi de buna dahildir.

1893 yılında, Rus Türkolog Friedrich Wilhelm Radloff (Vasili Vasilyeviç Radlof)'un yardımları ile Orhun Kitabeleri'ni çözümlemiştir.

1923 - Türkiye - Macaristan dostluk antlaşması İstanbul’da imzalandı

1934 - Bingöl'de, 4.9 büyüklüğündeki depremde 12 kişi öldü.

1939 - Rüzgar Gibi Geçti filmi, Atlanta'da (ABD) gösterime girdi.

Rüzgâr Gibi Geçti, orijinal adıyla Gone with the Wind, Margaret Mitchell'ın Pulitzer Ödüllü aynı adlı romanından sinemaya uyarlanmış 1939 ABD yapımı bir filmdir.

Film 14 dalda Oscar'a aday olmuş ve 10 dalda bu ödülü kazanmıştır. Zamanında Türkiye sinemalarında da gösterime girmiş, defalarca televizyonlarda oynamıştır.

Amerikan Film Enstitüsü'nün hazırladığı tüm zamanların En İyi Filmleri listesinde (AFI's 100 Years... 100 Movies) dördüncü sıradadır. Zamanında tüm dünyada toplam 400,176,459 $ hasılat yapmış olup enflasyona göre düzenlenen tabloya göre film tüm zamanların en çok gişe hasılatı yapan filmidir.

1993 yılında Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir

1941 - 769 Rumen Yahudisi yolcusuyla Filistin'e giden Struma gemisi, İstanbul'a geldi. Geminin yolcu indirmesi yasaklandı.

1948 - TBMM'de Sivas Kongresi'ne seçilen Temsil Heyeti üyeleriyle, TBMM'nin birinci döneminde bulunan üyelere, vatan-ı hizmet tertibinden aylık bağlanması hakkında kanun kabul edildi.

1948 - Fransa, ilk nükleer reaktörün kuruluş çalışmalarına başladı.

1949 - Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)'nun İstanbul Bürosu açıldı.

1953 - Eleştirmen Fethi Naci, bu adını ilk kez Kaynak dergisinde Orhan Kemal'in bir öyküsünü eleştiren Kurtuluş Yolu adlı bir yazıda kullandı.

1954 - Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) kuruldu.

1957 - Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Yunanistan'ın Kıbrıs tezini reddetti.

15 Aralık 1954’te BM Genel Kuruluna getirilen Yunanistan’ın self determinasyon isteği reddedilmiş, ada Yunanistan’a bırakılmamıştır. Birleşmiş Milletler’in kararından sonra Yunanistan, Kıbrıs’ın kendine verilmeyeceğini anlamış, adada terör faaliyetlerini tırmandırmaya başlamışlardır. Bunun için 1954 yılında EOKA adlı bir yeraltı örgütü kurulmuş ve örgütün başına Albay Grivas getirilmiştir. EOKA’nın kuruluş amacı; Silâhlı eylemler gerçekleştirmek, adayı Türklerden temizleyerek Enosis hayaline ulaşmaktır. Türkler ise bu örgütün saldırganlığına karşı 1957 yılında Türk Mukavemet Teşkilâtı adlı bir karşı örgüt kurmuşlardır.

1958 - Adalet Bakanı Esat Budakoğlu, 4 yıl içinde basın suçundan 238 gazetecinin mahkûm olduğunu açıkladı.

1960 - Erzurum'da radyo istasyonu açıldı.

1960 - I. Baudouin, Kraliçe Fabiola adını alan Fabiola de Mora y Aragón ile evlendi. Evlilik töreni Brüksel'deki Saint-Michel-et-Gudule katedralinde yapıldı ve Belçika'da ilk kez olmak üzere televizyonda yayınlandı.

42 yıl gibi uzun bir süre krallık yaptı. Belçika anayasasında göre kralın hükümet onayı olmadan demeç vermesi engellenmiş olmasına karşın, Belçika hükümetleri üzerinde önemli bir etkiye sahipti. Hükümranlığı döneminde Belçika üniter bir devletten federal bir devlete dönüştü. I. Baudouin Belçika'ının birliğini savunmakla birlikte, etnik çatışmalar sonucu Belçika'nın üç bölgeli bir federasyona dönüşmesini önleyemedi.

1990'da I. Baudouin kürtajı koşullu olarak serbest bırakan bir yasa teklifini onaylamayı reddetti. Bunun üzerine çıkan krizde, kralın isteği üzerine, hükümet, anayasaya dayanarak kraliyet yetkilerini üç günlüğüne askıya aldı ve yasayı yürürlüğe aldı. Çoğu Belçikalı, bu uygulamanın anayasaya aykırı olduğunu, kraliyet yetkilerinin askıya alınmasının sadece hastalık durumunda veya kralın yokluğunda uygulanabileceğini savunur.

15 Aralık 1960'da Kraliçe Fabiola adını alan Fabiola de Mora y Aragón ile evlendi. Evlilik töreni Brüksel'deki Saint-Michel-et-Gudule katedralindeyapıldı ve Belçika'da ilk kez olmak üzere televizyonda yayınlandı. Bu evlilikten çocukları olmadı.

1976'da, hükümranlığının yirmibeşinci yılında, toplumun iktisadi, sosyal, kültürel ve bilimsel gelişmesine katkı sağlamak üzere Kral Baudouin Vakfı'nı kurdu. 

31 Temmuz 1993'te, Motril, İspanya'da tatildeyken geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Cenaze törenine pek çok Belçikalı ve aralarında İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth, Fransa Başkanı François Mitterrand, Japon İmparatoru Akihito'nun da bulunduğu önemli siyasetçiler katıldı.

1970 - Sovyet uzay sondası Venera 7, Venüs gezegenine ulaştı ve etrafında 23 dakika dolanarak Dünya'ya bilgi gönderdi.

1970 - Polonya'da işçiler ayaklandı.

1972 - Yaşar Kemal, pasaport verilmediği için uluslararası bir toplantıya gidemedi. Tepkiler üzerine, yazara 15 gün sonra pasaport verildi.

1986 - Olimpiyat şampiyonu halterci Naim Süleymanoğlu, Türk vatandaşı oldu.

1987 - Cumhuriyet tarihinde dolar, resmen ilk kez dört haneli rakama ulaştı. Merkez Bankası Amerikan Dolarının satış kurunu 1.300 liraya yükseltti.

1989 - Romanya'da, Devlet Başkanı Nicolay Çavuşesku'nun devrilmesine kadar gidecek olan halk ayaklanması başladı.

1990 - Kırgızistan bağımsızlığını ilan etti.

1995 - Avrupa Adalet Divanı, Jean-Marc Bosman'ın başvurusu üzerine futbolcuların sözleşmeleri ile ilgili Bosman kuralları olarak anılan kararını açıkladı.

1996 - Türkiye tarihinin o güne kadarki en büyük ikramiyesi bir Sayısal Loto talihlisine çıktı: 211 milyar lira.

1997 - Türkiye ile Rusya arasında Mavi Akım projesini içeren anlaşma imzalandı.

2000 - Bitlis'in Tatvan ilçesi yakınında 6. Zırhlı Tugay Komutanlığına ait askeri helikopter düştü. Kazada 2 asker öldü, 5 asker yaralandı.

2000 - Afyonkarahisar ve çevresinde büyüklüğü 5,8 olan depremde 6 kişi öldü, 42 kişi yaralandı.

2000 - Çernobil reaktör kazasının ardından, Nükleer Santralin çalışması durduruldu.

TARİHTE BUGÜN ATATÜRK : ATATÜRK KRONOLOJİSİ

1936 - Ankara'da 19 Mayıs Stadyumu Başbakan İsmet İnönü'nün söylevi ile açıldı.

1935 - Pangaltı Ermeni Kilisesi'nde toplanan bir grup Ermeni, Franz Werfel'in, "Musa Dağ'da Kırk Gün" adlı eserini "Türk milleti hakkında iftiralarla dolu olduğu" gerekçesiyle yaktı (kitap ABD'de İngilizce yayımlandı, 1934).

1934 - Atatürk'ün, akşamüzeri İsmet İnönü'nün köşküne gidişi, daha sonra otomobille Marmara Köşkü'ne kadar bir gezinti yapması, akşam Çankaya'ya dönüşü.

1930 - Atatürk'ün, İstanbul Darülfünunu'nu ziyareti, gençlik tarafından heyecanla karşılanışı.

Darülfünun hatıra defterine yazdıkları: "İstanbul Darülfünunu'nda yüksek profesörler ve kıymetli gençlerle yakından tanıştığımdan çok memnun oldum. İlim sembolü olan bu yüksek kuruluşumuzun büyük hizmetleriyle iftihar edeceğimize şüphe yoktur!"

Kaynak: İstanbul Üniversitesi istanbul.edu.tr  

1929 - Atatürk'ün, Yalova'dan Marmara vapuru ile Derince'ye gelişi, buradan trenle Ankara'ya hareketi.

1923 - Türkiye - Macaristan Dostluk Antlaşması İstanbul’da imzalandı.

1922 - Başyaver Salih (Bozok) Bey'in, Lâtife Hanım'a mektubu: "Salı günü öğle üzeri Ankara'ya geldim. Büyük Hanımefendi'yi fazlaca rahatsız, kızlarını da eşiyle beraber İstanbul'a gitmiş buldum. Seyahat yeteneğini kazanır kazanmaz Büyük Hanımefendi'nin benimle beraber seyahati tasarlanmıştır. ...Paşa ile valideleri, gözlerinizden öperler. Kendilerine verdiğim malûmat ve izahattan çok memnun oldular. ...İçeriğinden  çok   memnun  olacağınızı  tahmin ettiğim mektupla Paşa Hazretlerinin atı, bugün özel adamımızla yola çıkarılmıştır." [Kocatürk]

1921 - General Frunze'nin başkanlığında gelen Ukranya heyeti meclisi ziyaret etti.

1920 (15-16) - Güney Cephesi komutanı Refet Bey'in, Demirci Mehmet Efe kuvvetlerini dağıtması ve Demirci Mehmet Efe'nin kaçışı.  

1919 - Atatürk'ün, Urfa Mutasarrıfı Ali Rıza Bey'e telgrafı: "...Mütareke'ye, milletlerarası hukuka aykırı en ufak bir hareketi bile protesto etmekten çekinmeyiniz. Millî örgütün kuvvetlenmesine dikkat gösteriniz. Fransızlar Müslüman halka asla zulüm ve yolsuzluk yapmayacaklarına, Ermeni çetelerini işgal bölgelerinden geri çekeceklerine dair söz vermiş olduklarından Müslüman halk ve millî örgüt tarafından silâhlı olarak bir tecavüz vaki olmamalıdır. Fakat, Fransızlar veya Ermeniler sebebiyet verirse, her türlü karşılık meşru ve vatanseverlik gereğidir."

1917 - Mustafa Kemal'in Veliaht Vahdettin ile Almanya'ya gitmesi.  

Atatürk'ün, Veliaht Vahdettin Efendi'nin maiyetinde Almanya'ya gitmek üzere İstanbul'dan trenle hareketi (Alman Genel Karargâhı'nı ve Alman cephelerini ziyaret amacıyla düzenlenen ve 15 Aralık 1917-4 Ocak 1918 arasını kapsayan bu seyahat esnasında Atatürk, Alman askerî çevrelerinde incelemeler yaparak, Alman İmparatoru II. Wilhelm ve devrin tanınmış komutanlarıyla görüştü. Onlara -hoşlanmasalar da- I. Dünya Harbi'nin muhtemel sonuçları hakkındaki görüşlerini belirgin şekilde anlattı.

1916 - Atatürk'ün, Diyarbakır'dan hareketle saat 15.30'da Ergani Madeni'ne gelişi ve geceyi burada geçirişi.

I. Dünya Savaşı’nda belirleyici rol oynayan Verdun (Fransa) çatışmaları başladı. Verdun’u saldıran Almanlara karşı savunan Fransa 362 bin, Almanya ise 336 bin kayıp verirken, 1917’de Fransızlar, Verdun’u Alman işgalinden tümüyle kurtardı.

1911 - Atatürk ve arkadaşlarının Defne'den Tobruk'a hareketi.

Doğumlar

37 - Neron, Roma imparatoru (ö. 68)

130 - Lucius Verus, Roma imparatoru (ö. 169)

1832 - Alexandre Gustave Eiffel, Fransız inşaat mühendisi ve mimar (Eiffel Kulesi’nin yaratıcısı) (ö. 1923)

1852 - Henri Becquerel, Fransız fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1908)

1859 - Ludwik Lejzer Zamenhof, Polonyalı göz doktoru, filolog ve Dünyada en çok kullanılan yapay dil olan Esperanto'nun yaratıcısı (ö. 1917)

1861 - Pehr Evind Svinhufvud, Finlandiya Devlet Başkanı (ö. 1944)

1882 - Fernando Tambroni, İtalyan politikacı ve İtalya Başbakanı (ö. 1963)

1907 - Oscar Niemeyer, Brezilyalı mimar (ö. 2012)

1909 - Settar Behlulzade, Azeri ressam (ö. 1974)

1913 - Roger Gaudry, Kanadalı bilim adamı (ö. 2001)

1916 - Maurice Wilkins, Yeni Zelandalı fizikçi ve moleküler biyolog (DNA'nın yapısını bulan bilim adamlarından ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi) (ö. 2004)

1920 - Ahmet Tarık Tekçe, Türk sinema oyuncusu (ö. 1964)

1924 - Ruhi Sarıalp, Türk atlet ve 1948 Yaz Olimpiyatları'nda üç adım atlama dalında bronz madalya sahibi (ö. 2001)

1934 - Abdullahi Yusuf Ahmed, Somalili politikacı ve 6. Devlet Başkanı (ö. 2012)

1942 - Uğur Kıvılcım, Türk sinema ve tiyatro ayuncusu

1949 - Don Johnson, Amerikalı aktör, yönetmen ve müzisyen

1971 - Necati Şaşmaz, Türk sinema ve dizi oyuncusu (Kurtlar Vadisi dizisinin başrol oyuncusu)

1976 - Tuğba Altıntop, Türk model, oyuncu ve şarkıcı

1977 - Mehmet Aurelio, Brezilya asıllı Türk futbolcu

1979 - Adam Brody, Amerikalı oyuncu

1980 - Alexandra Stevenson, Amerikalı tenisçi

1982 - Matias Emilio Delgado, Arjantinli futbolcu

1984

Lukáš Bajer, Çek futbolcu

Véronique Mang, Fransız atlet

1985 - Aynur Aydın, Türk şarkıcı

1985 - Emre Kaya, Türk şarkıcı, söz yazarı ve besteci

1996 - Oleksandr Zinchenko, Ukraynalı futbolcu

Ölümler

1574 - II. Selim, Osmanlı'nın 11. Padişahı (d. 1524)

1675 - Johannes Vermeer (ya da Jan Vermeer), Hollandalı ressam (d. 1632)

1890 - Oturan Boğa (Yerli dilinde: Tatanka Iyotake), ABD ordularına karşı savaşan son Yerli kabile şefi (d. 1831)

1909 - Francisco Tarréga, İspanyol gitarist ve besteci (d. 1852)

1925 - Süleyman Sırrı Aral, Türk siyasetçi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk iki ve 4. Hükümetlerinde Nafia Vekili (Bayındırlık Bakanı) (d. 1874)

1944 - Glenn Miller, Amerikalı caz müzisyeni (d. 1904)

1947 - Arthur Machen, Galli yazar (d. 1863)

1958 - Wolfgang Pauli, Avusturyalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1900)

1962 - Charles Laughton, İngiliz oyuncu (d. 1899)

1965 - Sinan Tekelioğlu, Türk asker ve Kurtuluş Savaşı komutanlarından (d. 1889)

1966 - Walt Disney, Amerikalı çizgi film animatörü ve film yapımcısı (d. 1901)

1974 - Anatole Litvak, Yahudi asıllı Ukraynalı film yönetmeni ve yapımcısı (d. 1902)

1989 - Ali Şen, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1918)

1991 - Vasili Zaytsev, Sovyet keskin nişancı (d. 1915)

1992 - Adnan Öztrak, Türk bürokrat (TRT'nin kurucularından ve ilk Genel Müdürü (d. 1915)

2004 - Şükran Kurdakul, Türk şair ve yazar (d. 1927)

2010 - Blake Edwards, Amerikalı yönetmen, Pembe Panter filminin yönetmeni

2010 - Nijat Özön, Türk dil bilimci, sinema tarihçisi ve çevirmen (d. 1927)

2011 - Sönmez Atasoy, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1944)

2013 - Joan Fontaine, İngiliz sinema oyuncusu (d. 1917)

2016 - Beki İkela Erikli, Yahudi asıllı Türk yazar ve bio enerji uzmanı (d. 1968)