Tarihte bugün : 6 Aralık'ta neler oldu?

6 Aralık ilk defa 2012 yılında, Onur Akay'ın TRT Müzik ekranlarında yaptığı öneri ile kabul edildi ve Türk Sanat Müziği Günü olarak kutlandı. Aynı zamanda sanat güneşimiz Zeki Müren'in doğum günü olan Türk Sanat Müziği Günü, basında büyük yankı buldu. Sanatçıların ve koroların verdiği konserlerle kutlanan bu özel gün, her yıl 6 Aralık tarihinde tüm yurtta kutlanıyor.

963 - VIII. Leo, Papa seçildi.

1240 - Moğol Hanı Batu, 28 Kasım'dan beri kuşatma altında tuttuğu Kiev şehrini fethetti. İleride kentin nüfusu 50 binlerden 2 binlere düşecekti.

1768 - Encyclopedia Britannica'nın ilk baskısı yapıldı.

Encyclopædia Britannica, dünyada en uzun süredir yayınlanan İngilizce genel kültür ansiklopedisidir. Eğitimli yetişkin kullanıcıları hedef alan bir ansiklopedidir. İlk baskısı 1768'de İskoçya'nın Edinburgh şehrinde basılmıştır. 100 sürekli editör ve 4400 katılımcı yazar tarafından hazırlanır. Geniş bir kesim tarafından dünyanın en gelişmiş akademik ansiklopedisi kabul edilir.

Encyclopædia Britannica özel bir şirketin ürünüdür. Ansiklopedinin günümüzdeki sahibi İsviçreli aktör ve yatırımcı Jacob Eli Safra'dır.

The Encyclopædia Britannica; or A Dictionary of Arts and Sciences (Encyclopædia Britannica veya bir Sanat ve Bilimler sözlüğü) adıyla ilk kez 1768'de, İskoçya'nın Edinburgh şehrinde, Andrew Bell ve Colin Macfarguhar tarafından parça parça basılmaya ve yayınlanmaya başlandı. 1771'de tamamlanan ansiklopedi 2391 sayfadan ve üç ciltten oluşuyordu. Başlıca konular hakkında detaylı bilgi içeren bu ilk sürüm, teknik konular hakkında da sözlük benzeri kısa açıklamalar içeriyordu.

1790 - Amerika Birleşik Devletleri Kongresi, New York'tan Philadelphia'ya taşındı.

1862 - ABD Başkanı Abraham Lincoln, Minnesota'daki Sioux isyanına katılarak tutuklanan 303 Kızılderiliden, 39'unun asılmasına karar verdi; idamlar 26 Aralık'ta infaz edildi.

Siyular ya da Siular, Kuzey Amerika'da önceleri Superior Gölü çevresinde yaşayan, Kızılderili kabilesi. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Avrupalı sömürgecilerle yaptıkları savaşlar sonucunda yenildiler ve Minnesota ile Dakota'ya sürüldüler. 19. yüzyıl ortalarında toplama kamplarına yerleştirildiler. 1876 yılında ayaklanarak bağımsızlık ve özgürlük savaşını yeniden başlattılar. Liderleri Oturan Boğa öldürüldü. 1890 yılında da ABD güçlerinin düzenlediği büyük bir katliamla direnişleri kırıldı.

Siu kelimesi, Fransızca "Sioux" kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Bu kelimenin ilk kaynağı, Fransız kâşiflerin günümüz Kanadasınırları içinde karşılaştıkları Ojibva kızılderililerinin beyazlara komşu kabileleri aşağılamak için kullandıkları "nahdossiu" kelimesidir. Zamanla bu kelimenin ilk heceleri kaybolmuş, Fransızca çoğul anlamı yükleyecek "x" harfi eklenmiş, aşağılayıcı anlamını yitirmiştir. Siular günümüzde bu kelimeyi benimsemez, kendilerine "Dakota", "Lakota" veya "Nakota" derler.[2]

Crazy Horse (Çılgın At) Oglala Siu kabilesinin şeflerindendir. 1876 senesinde General Custer'ı tepeleyen şef olarak da bilinir.

1865 - ABD anayasasına köleliği yasaklayan madde eklendi.

1877 - Washington Post gazetesinin ilk sayısı yayımlandı.

The Washington Post, Amerika Birleşik Devletleri'nin başkenti Washington, DC'nin en büyük ve en eski gazetesidir. Yayın dili İngilizce olan gazete, broadsheet formatında yayımlanmaktadır.

Gazete Stilson Hutchins tarafından 1877 yılında kurulmuştur. Sahibi The Washington Post Company'dir. The Washington Post özellikle Watergate skandalı sırasında ünlenmiştir.Politik konularda ağırlığı olan gazetenin başkentin yanı sıra Maryland ve Virjinya versiyonlarının da günlük basımları yapılmaktadır. Aynı zamanda İnternet üzerinden gazetenin dijital sürümü yayınını sürdürmektedir.

2014'te, Amerika Birleşik Devletleri'nin elektronik casusluk faaliyetlerini konu alan haberlerinden dolayı The Guardian gazetesi ile gazetecilikte kamu hizmeti dalında Pulitzer Ödülü'nü paylaştı.

1877 - Thomas Edison, ilk ses kaydını gerçekleştirdi.

1917 - Finlandiya, Rusya'dan bağımsızlığını ilan etti.

Finlandiya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da Baltık Denizikıyısında bir Kuzey Avrupa ülkesi. İskandinavya yarımadasındadır, başkenti Helsinki'dir. Doğusunda Rusya, kuzeyinde Norveç ve batısında İsveç yer alır.

6 Aralık 1917 tarihinde Finlandiya Rusya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Finlandiya yüzyıldan uzun bir süre önce kendi anayasası ve devlet şekli ile özerk bir devlet olarak varlığını Rusya İmparatorluğunda bir Çar Dukalığı olarak sürdürmüştür. Fin Anayasası oldukça uzun süre geçerliliğini korumuştur.

Parlamento, Hükümet ve Cumhurbaşkanı arasındaki yetkilerin önemini ve dengesini belirleyen Anayasa Hukuku (Hallitusmuoto), İkinci Dünya Savaşı ve Soğuk Savaşın ardından da değişikliğe uğramamıştır.

Önemli bir anayasal reform 2000 yılında gerçekleşmiştir. Tadil edilen Anayasa çerçevesinde, Cumhurbaşkanının yetkileri kısıtlanmıştır. Parlamenter gruplar hükümetin kurulmasında öncü bir rol üstlenmiştir. Cumhurbaşkanının kararname çıkarmaya ilişkin yetkileri Kabinenin kararına bağlanmıştır. Başbakan ve kabinenin merkez rolü üstlendiği Avrupa Birliği konuları dışında Cumhurbaşkanı, Finlandiya’nın dış politikadaki öncülüğünü korumuştur.

1917 - Halifax'da (Kanada) bir cephane deposu patladı: 1900'den fazla kişi öldü, şehrin bir kısmı harabeye döndü.

1921 - Serbest İrlanda Devleti, İngiliz-İrlanda Antlaşması gereğince, İngiliz Milletler Topluluğu'na bağlı bir dominyon olarak kuruldu.

Serbest İrlanda Devleti, 6 Aralık 1922 - 29 Aralık 1937) , 6 Aralık 1921 tarihinde Britanya hükümeti ve İrlanda milliyetçilerinin imzaladığı İngiliz-İrlanda Antlaşması sonucunda kurulan bir dominyondur.

Bu antlaşma üç yıllık İrlanda Bağımsızlık Savaşı'nı sona erdirmiştir. Savaş İrlanda Cumhuriyeti, İrlanda Cumhuriyet Ordusu (Irish Republican Army ya da IRA) ve İngiliz Krallık güçleri arasında gerçekleşmiştir.

Bağımsız Devlet İngiliz Milletler Topluluğu'nun bir dominyonu olarak kurulmuştur. İrlanda'nın 32 idari bölgesinden 26'sını içerir. Kuzey İrlanda - diğer 6 idari bölgeyi bulundurur - Antlaşma sonucu kendisine tanınan dışarda kalabilme hakkını (opt-out) kullanarak bu devletten ayrılmıştır. Bağımsız Devlet hükümeti Genel Vali, kralın temsilcisi ve Yürütme Kurulu'ndan oluşur. Yürütme Kurulu Antlaşma şartları gereği devrimci Dáil hükümeti ve geçici hükümetin yerini almıştır. Bu iki hükümeti de Ağustos 1922'den beri yöneten W. T. Cosgrave, Yürütme Kurulu'nun ilk başkanı olmuştur. Yasama organı Dáil Éireann (Alt meclis) ve aynı zamanda senato olarak da bilinen Seanad Éireann'den meydana gelir. Dáil üyeleri sadakat yemini vermek zorundaydılar ve bu krala bağlılığın yemini anlamına geliyordu. Yemin Antlaşmaya muhalif olan kesimler tarafından tartışmalı bir konumdaydı çünkü çoğu yemin etmeyi reddetti ve dolayısı ile onlara verilen konum da reddedildi. Öte yandan Antlaşma yanlıları Cumann na nGaedheal (İrlandalılar Cemiyeti) adlı grubu 1923'te kurdu ve Dáil'de 1922-1927 yılları arası etkili bir çoğunluğa sahipti. Bu tarihten sonra 1932 yılına kadar azınlık hükümeti şeklinde devam etti.

Bağımsız Devlet'in ilk aylarında, İrlanda İç Savaşı yeni kurulmuş Milli Ordu ve antlaşma karşıtı IRA (devleti tanımayı reddetti) arasında patlak verdi. İç Savaş Milli Ordu'nun zaferi ile sonuçlanırken, Antlaşma karşıtı taraf Mayıs 1923'te silahları bırakmayı kabul etti. Antlaşla karşıtı Sinn Féin partisi Dáil'de yer almayı kabul etmeyince, oldukça küçük bir parti olan İşçi Partisi'ni tek muhalif parti durumuna sokmuştur. 1926'da Sinn Féin başkanı Éamon de Valera politikayı geri çevirmekte başarısız olunca partiden istifa edip Fianna Fáil partisini kurdu. Fianna Fáil Dáil'e 1927 genel seçimleri sonrası girdi ve 1932 genel seçimlerinde hükümete ortak olarak aynı zamanda en büyük parti haline geimiştir.

Yürütme Kurulu'nun başkanı De Valera sadakat yeminini kaldırarak İngiltere ile ekonomik savaş yoluna gitti. 1937'de yeni bir anayasa taslağı hazırladı ve aynı yılın temmuzunda yapılan referandumda geçti. Bağımsız Devlet Aralık 1937'de yapılan yeni bir referandumun sonucu adını İrlanda şeklinde değiştirerek sona erdi.

1922 - İrlanda, İngiliz-İrlanda Antlaşması'dan bir yıl sonra, Birleşik Krallık'tan tam bağımsızlığa kavuştu.

1922 - İnsülin, ilk kez Kanada’da bir hastanede hastalar üzerinde denendi.

1922 - Mustafa Kemal, Ankara'da görüştüğü Hâkimiyet-i Milliye ve Yenigün gazetelerinin muhabirlerine, Halk Fırkası'nı kuracağını açıkladı.

1937 - Türkiye, 1927’de imzalanan Türkiye-Suriye iyi komşuluk sözleşmesini feshetti.

1938 - Fransa ve Almanya dostluk anlaşması imzaladı.

1940 - Yunanistan, Arnavutluk'ta Premete kentini işgal etti.

1959 - ABD Başkanı General Eisenhower, resmi bir ziyaret için Türkiye'ye geldi.

1971 - Hindistan, Pakistan'dan bağımsızlığını ilan eden Bangladeş Demokratik Cumhuriyeti'ni tanıdığını açıkladı. Pakistan Hindistan'la bütün diplomatik ilişkilerini kesti.

1981 - Kılık kıyafet yönetmeliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Okullarda başörtüsü ve sakal yasaklandı.

1983 - MGK yönetimi sona erdi. Konsey, çıkardığı son yasayla kendi dönemlerini kötüleyen ya da küçük düşüren her türlü yazılı ve sözlü beyanı yasakladı.

1989 - BBC Televizyon kanalının Dünyanın en uzun süredir devam eden bilim kurgu dizisi olan Doctor Who'yu yayından kaldırdı. Bu Doctor Who Klasik Serisinin sonu oldu. 12 Mayıs 1996 tarihinde televizyon filmi yayına girdi. Günümüz serisi ise 26 Mart 2005 tarihinde gösterime girdi.

1997 - Antonov tipi bir Rus kargo uçağı, Irkutsk-Sibirya'da evlerin arasına düştü: 67 kişi öldü.

1998 - Venezuella'da, Hugo Chávez Frías Başkan seçildi.

2008 - 2008 Yunanistan ayaklanmaları: Atina'da Aleksandros Grigoropulos adlı 15 yaşındaki genç, polis kurşunu ile vuruldu; bu olaya tepki olarak ülkede ayaklanmalar başladı.

2008 Yunanistan ayaklanmaları 6 Aralık 2008'de Atina'da polis Epaminondas Korkoneas'ın silahından çıkan mermiyle 15 yaşındaki Alexandros Grigoropoulos'un ölümüyle sonuçlanmasıyla başladı. Bu olayın ardından öncelikle başkentte ardından tüm ülkede anarşistler ve hükümet karşıtları polise karşı ayaklandı ve polisle çatışmaya başladı. Göstericiler molotof kokteylleri ile özel mülklere saldırdı. Atina'nin ardından çatışmalar ülkenin ikinci büyük şehri Selanik'e sıçradı.

2012 - Onur Akay'ın önerisiyle sanat güneşimiz Zeki Müren'in doğum günü 6 Aralık, ilk defa Türk Sanat Müziği Günü olarak kutlandı.

TARİHTE BUGÜN ATATÜRK : ATATÜRK KRONOLOJİSİ 

1937 - Türkiye, 1927’de imzalanan Türkiye-Suriye iyi komşuluk sözleşmesini feshetti.

Atatürk'ün, gece Tevfik Rüştü Aras'ın kaldığı Hariciye Köşkü'ne gidişi, geç saatlerde Çankaya'ya dönüşü.

1934 - Ankara kadınlarının, kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanınması nedeniyle Ankara Halkevi'nde toplantısı, Atatürk ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne teşekkür kararı alınması.

Atatürk'ün, gece Çocuk Esirgeme Kurumu'nun Ankara Palas'taki kostümlü balosunu şereflendirmesi. 

1923 - Atatürk'ün, "Türkiye Tarihi" adlı eserini gönderen Prof. Fuat Köprülü'ye mektubu: "..Uzmanlığınızın kendini gösterecek eserleri millete, Cumhuriyete yapılabilecek hizmetlerin en kıymetlileri derecesinde bulunacaktır."

1922 - Halk Fırkası'nın kurulacağının ilanı. 

Mustafa Kemal Paşa, 6 Aralık 1922 tarihinde Halk Fırkası adı altında yeni bir siyasi parti kuracağını açıkladı.

Atatürk'ün, Ankara'da, Hâkimiyet-i Milliye, Yenigün ve Öğüt gazeteleri muhabirlerine "Halk Partisi" adıyla siyasî bir parti kurma görüşünde olduğunu bildiren demeci "...Gördüğüm teveccüh ve itimada lâyık olabilmek için en mütevazı bir millet ferdi sıfatıyla hayatımı sonuna kadar vatanın hayrına adamak ermeliyle, barışın yerleşmesini takiben halkçılık esası üzerine dayalı ve "Halk Partisi" adıyla siyasî bir parti kurmak niyetindeyim." [Kocatürk]

Dr. Adnan Bey, TBMM ikinci başkanlığı görevinden istifa etti.

1921 - Sait Halim Paşa Roma'da bir Ermeni tarafından öldürüldü.

İttihat ve Terakki'nin önemli isimlerinden, bir dönemin sadrazamı Sait Halim Paşa, Roma'da Ermeni çeteciler tarafından öldürüldü.

İngiliz Yüksek Komiseri Rumbold'un, İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Curzon'a yazısı: "...Mustafa Kemal, Misak-ı Millî'yi kabul ettirmeye çalışıyor. Misak-ı Millî'yi kabul ettirirse kurtarıcı olarak yıldızı parlayacak ve ilerde de Türkiye'nin kaderinde rol oynayacak!" [Kocatürk]

SAİT HALİM PAŞA KİMDİR?

1864’te Kahire’de doğdu. 6 Aralık 1921’de Roma’da öldürüldü. Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın torunu ve vezir Halim Paşa’nın oğludur. Küçük yaşta ailesiyle birlikte İstanbul’a geldi. Özel tahsil gördü. Kardeşi Abbas Halim ile birlikte İsviçre’de siyasal bilimler dalında öğrenim yaptı. Döndüğünde Şûrâ-yı Devlet azası tayin edildi. Hakkında jurnal verildiği için baskı altına alındı ve kardeşi ile birlikte Mısır’a uzaklaştırıldı. Meşrutiyet’in ilanı üzerine İstanbul’a döndü.

Şura-yı Devlet reisi, Mahmud Şevket Paşa’nın sadrazamlığında Hariciye Nazırı (1913) ve onun ölümünden sonra Sadrazam oldu. Balkan Harbi’nin sonu ile Birinci Dünya Harbi’nin ilk yıllarında sadrazam olarak kaldı. Osmanlı Devleti’nin harbe katılmaması için gösterdiği çaba fayda vermedi. İttihatçıların, elindeki yetkileri yavaş yavaş almaları sonucunda, önce üzerinde bulunan Hariciye Nazırlığını, sonra da Sadrazamlığı bıraktı. Mütareke’de yurt dışına kaçmayı reddetti. Harp suçlusu olarak yargılanması için kendisi müracaat etti. İstanbul’un işgalinden sonra 10 Mart 1919’da tevkif edildi. 22 Mayıs’ta İngilizler tarafından, öteki siyasî mahkumlarla birlikte Malta adasına sürüldü. Burada da iki yıl kadar kaldıktan sonra 29 Nisan 1921’de bırakıldı. İstanbul’a kabul edilmediği için Roma’da oturduğu sırada 6 Aralık 1921 günü bir Ermeni tarafından öldürüldü.

1920 - Bilecik Görüşmesine katılanlar, Ankara'ya götürüldü.

Atatürk ve beraberindekilerin, İstanbul Heyeti ile beraber trenle Ankara'ya gelişi. (Bu heyetteki kişilerin, Millî Hükümet hizmetinde çalışmak istemedikleri anlaşıldığından, bir süre Ankara'da kalışlarını takiben 7.3.1921'de İstanbul'a dönmelerine izin verilmiştir). [Kocatürk]

1918 - İngilizler, Kilis'i işgal etti.

1916 - Atatürk'ün, Arıburnu Muharebeleri Raporu'nu yazmaya devam etmesi, George L. Fonsgrive'den Ahmet Naim tarafından çevrilen Mebâdî-i Felsefe (Felsefe'ye Giriş) adlı eseri okumaya başlaması.

Almanlar'ın Bükreş'e girmeleri.

Nevelle'nin mareşal rütbesi alarak Joffre'nun yerine geçmesi.

Wilhelm'in barış önerisi.

1913 - Atatürk'ün, Sofya'dan,  -Bulgar  ordusundaki  gelişmeler hakkında-  Genelkurmay  Başkanlığı'na  raporu.

Doğumlar

1642 - Johann Christoph Bach, Alman besteci (ö. 1703)

1778 - Joseph Louis Gay-Lussac, Fransız fizikçi ve kimyacı (ö. 1850)

1805 - Jean Eugène Robert-Houdin, Fransız sihirbaz (ö. 1861)

1841 - Frédéric Bazille, Fransız izlenimci ressam (ö. 1870)

1863 - Charles Martin Hall, Amerikalı kimyacı (ö. 1914)

1877 - Paul Bonatz, Alman mimar (ö. 1956)

1880 - Fedor von Bock, Alman asker ve Nazi Almanyası'nda Generalfeldmarschall (ö. 1945)

1890 - Dion Fortune, İngiliz okültist ve yazar (ö. 1946)

1898 - Alfred Eisenstaedt, Alman asıllı Amerikalı fotoğraf sanatçısı (ö. 1995)

1900 - Agnes Moorehead, Amerikalı oyuncu (ö. 1974)

1917 - Şadi Çalık, Türk heykeltıraş (d. 1979)

1931 - Zeki Müren, Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı, oyuncu ve şair (ö. 1996)

1942 - Peter Handke, Avusturyalı yazar

1956 - Randy Rhoads, Amerikalı müzisyen (ö. 1982)

1961 - Emin Şenyer, Türk karagöz sanatçısı

1967 - Judd Apatow, Amerikalı yapımcı,senarist ve yönetmen

1969 - Hakan Yılmaz, Türk dizi ve film oyuncusu

1976 - Paola Paggi, İtalyan voleybolcu

1978 - Hatice Çarpar Türk şarkıcı

1982 - Alberto Contador, İspanyol yol bisikleti yarışçısı

1987 - Onur Kıvrak, Türk futbolcu

1991 - Yasemin Adar, Türk kadın güreşçi

Ölümler

343 - Aya Nikola, Aziz Nikolas ya da Noel Baba olarak da bilinen ve Antalya'nın Demre ilçesinde yaşamış Hristiyan azizi

1882 - Louis Blanc, Fransız sosyalist politikacı, gazeteci ve tarihçi (d. 1811)

1889 - Jefferson Davis, Amerikalı general ve siyasetçi (d. 1808)

1892 - Ernst Werner von Siemens, Alman mucit ve sanayici (d. 1816)

1921 - Said Halim Paşa Osmanlı devlet adamı (d. 1863)

1936 - Leyla Saz Hanım Türk besteci ve yazar (d. 1850)

1961 - Frantz Fanon, Fransız düşünür (d. 1925)

1967 - Cavid Erginsoy, Türk fizikçi ve bilim adamı (d. 1924)

1972 - Adnan Veli Kanık Türk yazar ve gazeteci (d. 1916)

1976 - João Goulart, Brezilyalı politikacı ve Devlet Başkanı (d. 1918)

1984 - Viktor Şklovskiy, Rus yazar ve eleştirmen (d. 1893)

1988 - Roy Orbison, Amerikalı şarkıcı, gitarist ve şarkı sözü yazarı (d. 1936)

1990 - Tunku Abdülrahman, Malezya Başbakanı (d. 1903)

1991 - Richard Stone, İngiliz ekonomist (d. 1913)

2002 - Philip Berrigan, Amerikalı barış eylemcisi (d. 1923)