Orucu bozan ve bozmayan şeyler nelerdir?
Ramazan ayının yaklaşmasıyla birlikte vatandaşlar da orucu bozan şeyleri merak etmeye başladı. Diyanet ise her sene yaptığı gibi bu sene de bilgi kirliliğinin önüne geçmek adına orucu bozan ve bozmayan şeyleri tek tek açıkladı. İşte orucu bozan şeylerin listesi…
Abone olOrucu bozan şeylerin listesi haberimizde. Diyanet resmi internet sitesi üzerinden yaptığı açıklamayla birlikte orucu bozan şeyleri açıkladı. Diş fırçalamak, kusmak, diyaliz makinesi, kan vermek, diş çektirmek orucu bozar mı sorularının cevapları Diyanet tarafından açıklandı. İşte orucu bozan şeylerin listesi…
Hangi şeyler orucu bozup sadece kazayı
gerektirir?
Yolculuk, hastalık, ileri derecede yaşlılık gibi meşru bir mazerete
dayalı olarak bozulan orucun, sadece kaza edilmesi gerekir. Ayrıca,
kasıt olmaksızın yemek-içmek; beslenme amacı ve anlamı taşımayan,
yenilip içilmesi mutat olmayan veya insan tabiatının meyletmediği
şeylerin yenilip içilmesi orucu bozar ve sadece kazasını
gerektirir. Ramazanda bir mazeret olmaksızın tutulmayan oruçlar,
gününe gün kaza edilir. Ancak mazeretsiz olarak Ramazan orucunu
tutmamak büyük günah olup, ayrıca bundan dolayı tövbe ve istiğfarda
bulunmak gerekir. Ramazan ayı günahların affı için bir fırsattır.
Diğer günlerde tutulan oruç, kıymet itibariyle Ramazanda tutulan
orucun yerini tutamaz.
Oruç kefareti ne demektir? Hangi durumlarda
gerekir?
Oruç kefareti, Ramazan orucunun, mazeretsiz olarak bozulması sebebi
ile bir ceza olarak, Ramazan dışında peş peşe iki kamerî ay veya
altmış gün oruç tutmak demektir. Meşru bir mazeret bulunmaksızın
yemek, içmek, cinsel ilişkide bulunmak ya da bu anlama gelecek
fiillerden birini yapmakla oruç bozulur ve bozulan orucun kaza
edilmesi gerekir. Eğer bu şekilde bozulan oruç Ramazan orucu ise,
ayrıca kefaret orucu tutmak gerekir. Oruç kefaretini oruç tutma
yolu ile ödemeye sağlığı elvermeyen kimse, 60 fakiri bir gün ya da
bir fakiri 60 gün doyurur. Âdet hâlinde bulunan kadınlar, bu
günlerinde kefaret oruçlarına ara verirler. Bu durumlarından çıkar
çıkmaz ara vermeden kefaret orucuna devam ederek 60 günü
tamamlarlar.
Diş fırçalamak orucu bozar mı?
Diş fırçalamakla oruç bozulmaz. Bununla birlikte, diş macununun
veya suyun boğaza kaçması hâlinde oruç bozulur ve kazası gerekir.
Orucun bozulma ihtimali dikkate alınarak, dişlerin imsaktan önce ve
iftardan sonra fırçalanması uygun olur.
Kusmakla oruç bozulur mu?
Kendiliğinden kusmakla oruç bozulmaz. Ancak kişinin kendi isteği ve
müdahalesiyle meydana gelen kusma, ”ağız dolusu” olması hâlinde,
orucu bozar.
Unutarak yemek, içmek orucu bozar mı?
Unutarak yemek, içmek orucu bozmaz. Peygamber Efendimiz, ”Bir kimse
oruçlu olduğunu unutarak yer, içerse orucunu tamamlasın, bozmasın.
Çünkü onu, Allâh yedirmiş, içirmiştir” buyurmuştur (Buhari, ”Savm”,
26). Unutarak yiyen içen kişi, oruçlu olduğunu hatırlarsa hemen
ağzındakileri çıkarıp ağzını yıkar ve orucuna devam eder Oruçlu
olduğunu hatırladıktan sonra yeme-içmeye devam eden kişinin orucu
bozulur, kaza edilmesi gerekir.
Oruçlu kimse abdest alırken hataen boğazına su kaçırsa
orucu bozulur mu?
Orucun bozulması konusunda hata; abdest sırasında ağzını
çalkalarken isteği dışında boğazına su kaçması örneğinde olduğu
gibi, orucu bozan fiilin orucu bozma kastına dayalı olmayarak
meydana gelmesidir. Orucu bozan fiilin hataen yapılması orucu bozar
ve yalnızca kazayı gerektirir. Hataen boğaza su kaçması, oruçlu
bulunulduğu hatırda değilken meydana gelirse, unutarak yapılmış
hükmünü alır ve oruç bozulmaz. Bir sahabiResûlullah'a (s.a.s.); “Ey
Allah'ın Resulü! Oruçlu iken unutarak yiyip içtim. Orucum bozuldu
mu?” diye sormuş. Resulullah (s.a.s.) da, “(Hayır bozulmadı) sana
Allah yedirip içirdi.”(EbûDâvûd, Savm 39) cevabını vermiştir. Şâfiî
mezhebine göre orucu bozan bir işi; gerek hataen, gerek unutarak
yapmakla oruç bozulmaz.
Burun damlası kullanmak orucu bozar mı?
Tedavî amacıyla burna damlatılan ilacın bir damlası, yaklaşık 0,06
cm3'tür. Bunun bir kısmı da burun çeperleri tarafından emilmekte
olup, çok az bir kısmı ise mideye ulaşmaktadır. Bu da, dinî açıdan
abdestte ağza su vermede olduğu gibi af kapsamında
değerlendirildiğinden orucu bozmaz.
Kalp hastalarının dilaltı hapı kullanması orucu bozar
mı?
Bazı kalp rahatsızlıklarında dilaltına konulan ilaç, doğrudan ağız
dokusu tarafından emilip kana karışarak kalp krizini önlemektedir.
Söz konusu ilaç, ağız içinde emilip yok olduğundan mideye bir şey
ulaşmamaktadır. Bu itibarla, dilaltı hapı kullanmak orucu
bozmaz.
Göz damlası kullanmak orucu bozar mı?
Uzman göz doktorlarından alınan bilgilere göre, göze damlatılan
ilaç miktar olarak çok az (1 mililitrenin 1/20'si olan 50
mikrolitre) olup, bunun bir kısmı gözün kırpılmasıyla dışarıya
atılmakta, bir kısmı gözde, göz ile burun boşluğunu birleştiren
kanallarda ve mukozasında mesamat yolu ile emilerek vücuda
alınmaktadır. Damlanın yok denilebilecek kadar çok az bir kısmının,
sindirim kanalına ulaşma ihtimali bulunmaktadır. Bu bilgiler,
yukarıdaki bilgilerle birlikte değerlendirildiğinde, göz damlası
orucu bozmaz.
Susuz olarak hap yutmak orucu bozar mı?
Oruçlu bir kimse meşru mazeret olmaksızın gıda veya ilaç
cinsinden bir şeyi ister su ile, ister susuz olarak yer veya içerse
orucu bozulur ve kefaret gerekir. Ancak oruç bozmayı mübah kılacak
ölçüde bir rahatsızlık sebebiyle ilaç alınmış ise oruç bozulur ve
kendisine yalnız kaza gerekir, kefaret gerekmez.
Her gün hap kullanmak zorunda olan hastaların oruç tutmaları
gerekir mi?
Hastalık, Ramazan'da oruç tutmamayı mubah kılan özürlerdendir. Bir
kimsenin oruç tuttuğu takdirde hastalanacağı, hasta ise
hastalığının artacağı tıbben veya tecrübe ile sabit olursa oruç
tutmayabilir. İyi olunca da yalnız yediği günler sayısınca kaza
etmesi gerekir. Âyet-i Kerime' de ”Sizden her kim hasta yahut yolcu
olursa tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde oruç tutar”
buyrulmuştur (Bakara, 2/184). Ömrü boyunca bu durumda hasta olan
kişiler ise, her gün için bir fidye verirler. Yoksul ve muhtaç
kişilerin fidye vermeleri de gerekmez. Zira dinimizde hiç kimse,
gücünün üstünde bir sorumlulukla yükümlü tutulmamıştır.
Endoskopi, kolonoskopi yaptırmak, makat veya ferçten
ultrason çektirmek orucu bozar mı?
Mideyi görüntülemek veya mideden parça almak için yaptırılan
endoskopide, ağız yoluyla mideye tıbbî bir cihaz sarkıtılmakta ve
işlem bittikten sonra çıkarılmaktadır. Kolonlardaki hastalığı
teşhis etmek amacıyla, bağırsak iç görüntülemek veya parça almak
için yapılan kolonoskopide, makattan bağırsaklara cihaz
gönderilmekte ve işlem bittikten sonra çıkarılmaktadır.
Kolonoskopide, hemen daima, endoskopide de genellikle, incelenecek
alanın temizliğini sağlamak amacıyla cihaz içinden su
verilmektedir. Endoskopi veya kolonoskopi yaptırmak; makat veya
ferçten ultrason çektirmek; yeme, içme anlamına gelmemekle
birlikte, çoğunlukla cihaz içinden su verildiği için oruç bozulur.
Ancak söz konusu işlemlerde cihazların kullanımı sırasında sindirim
sistemine su, yağ ve benzeri gıda özelliği taşıyan bir madde
girmemesi durumunda endoskopi, kolonoskopi yaptırmak, makat veya
ferçten ultrason çektirmek orucu bozmaz.
İdrar kanalının görüntülenmesi, kanala ilaç akıtılması
orucu bozar mı?
İdrar kanallarına giren cihazlar veya akıtılan ilaçlar orucu
bozmaz.
Anestezi yaptırmak orucu bozar mı?
Anestezi, nefes yolu veya iğne ile vücuda ilaç verilerek
oluşturulmaktadır. Nefes yolu veya iğne ile yapılan anestezi,
mideye ulaşmadığı gibi, yeme-içme anlamı da taşımamaktadır. Ancak
bölgesel ve genel anestezide, acil durumlarda ilaç ve sıvı vermek
amacıyla damar yolu açılarak, bu açıklık, işlem süresince serum
vermek suretiyle sağlanmaktadır. Bu itibarla, lokal anestezi,
orucun sıhhatine engel değildir. Bölgesel ve genel anestezide serum
verildiği için oruç bozulur.
Kulak damlası kullanmak ve kulak yıkattırmak orucu bozar
mı?
Kulak ile boğaz arasında da bir kanal bulunmaktadır. Ancak kulak
zarı bu kanalı tıkadığından, su veya ilaç boğaza ulaşmaz. Bu
nedenle kulağa damlatılan ilaç veya kulağın yıkattırılması orucu
bozmaz. Kulak zarında delik bulunsa bile, kulağa damlatılan ilaç,
kulak içerisinde emileceği için, ilaç ya hiç mideye ulaşmayacak ya
da çok azı ulaşacaktır. Daha önce de belirtildiği gibi, bu miktar
oruçta affedilmiştir. Ancak kulak zarının delik olması durumunda,
kulak yıkattırılırken suyun mideye ulaşması mümkündür. Bu itibarla,
orucu bozacak kadar suyun mideye ulaşması hâlinde oruç bozulur.
İğne yaptırmak, hastaya serum ve kan vermek orucu bozar
mı?
İğnenin orucu bozup bozmayacağı, kullanılış amacına göre
değerlendirilebilir. Ağrıyı dindirmek, tedavi etmek, vücudun
direncini artırmak, gıda vermek gibi amaçlarla enjeksiyon
yapılmaktadır. Gıda ve keyif verici olmayan enjeksiyonlar, yemek ve
içmek anlamına gelmediklerinden orucu bozmazlar. Ancak gıda ve/veya
keyif verici enjeksiyonlar orucu bozar. Hastaya serum veya kan
verilmesi de, aynı hükme tabidir.
Diyaliz uygulaması orucu bozar mı?
Böbrek yetmezliği hastalarına uygulanan diyaliz, periton diyalizi,
hemodiyaliz olmak üzere iki çeşittir. Periton diyalizi, karın
boşluğuna verilen özel bir solüsyon aracılığı ile, hastanın kendi
karın zarı kullanılarak, kanın zararlı maddelerden arındırılması ve
sıvı dengesinin sağlanması işlemidir. Hemodiyaliz ise, kanın vücut
dışında bir makina yardımı ile temizlenip vücuda geri verilmesi
işlemidir. Kan, bir iğne aracılığı ile hastanın kolundan alınır.
Hemodiyaliz makinası, diyalizör denen bir filtreden kanı sürekli
geçirerek zararlı maddeleri ve fazla suyu filtre eder. Filtre
edilen temiz kan, ikinci bir iğne ile hastanın damarına geri
verilir. Bu işlem yapılırken bazen gıda içerikli sıvı verilmesi
gerekmektedir. Buna göre hastaya herhangi bir sıvı maddesi
verilmeden gerçekleştirilen hemodiyalizde oruç bozulmaz. Diğer
diyaliz çeşitlerinde ise, vücuda gıda içerikli sıvı verildiği için
oruç bozulur.
Anjiyo yaptırmak orucu bozar mı?
Halk arasında anjiyo (anjiyografi) olarak bilinen operasyon,
teşhise veya tedaviye yönelik olarak uygulanmaktadır. Anjiyografi,
vücut damarlarının görüntülenmesi demektir. Damar içine, damarların
görünür hâle gelmesini sağlayan ve kontrast madde olarak tanımlanan
ilaç verilerek, anjiyogram adı verilen filmler elde edilir.
Anjiyografi sayesinde organları besleyen damarlar görüntülenerek
damar hastalıkları veya bu damarlardan beslenen organlara ait tanı
koydurucu bilgiler edinilir. Tedaviye yönelik olarak uygulanan
anjiyonun klasik yöntemi, anjiyoplastidir. Bu ise, dar veya tam
tıkalı damarların balon ya da stent denilen özel araçlarla tekrar
açılması için yapılır. Bu bilgiler ışığında gerek anjiyografi,
gerekse anjiyoplasti operasyonlarında yemek ve içmek anlamı
bulunmadığından, oruç bozulmaz.
Biyopsi yaptırmak orucu bozar mı?
Tahlil amacıyla vücudun herhangi bir organından arça alınması
(biyopsi), orucu bozmaz.
Kan aldırmak orucu bozar mı?
Kan aldırmak orucu bozmaz. Nitekim Hz. Peygamber, ihramlı iken ve
oruçlu bulunduğu sırada kan aldırmıştır (Buharî, ”Tıb”, 11, ”Sayd”,
11, ”Savm”, 22). Ayrıca Hz. Peygamber: ”Üç şey vardır orucu bozmaz:
Kan aldırmak, kusmak, ihtilam olmak” (Tirmizi, ”Savm”, 24)
buyurmuştur.
Oruçlu kimse akupunktur yaptırabilir mi?
Akupunktur; vücutta belirli noktalara iğne batırmak suretiyle
çeşitli hastalıkları tedavi etme metodudur. Akupunktur uygulanması
hâlinde, vücudun beslenmesi, gıda alması söz konusu olmadığından,
akupunktur yaptırmak orucu bozmaz.
Oruçlu kimsenin dişlerini tedavi ettirmesi orucu bozar
mı?
Oruçlu bir kimsenin morfinli veya morfinsiz olarak dişlerini tedavi
ettirmesi veya çektirmesi orucu bozmaz. Ancak tedavi esnasında, kan
veya tedavide kullanılan maddelerden herhangi bir şeyin yutulması
orucu bozar.
Merhem ve ilaçlı bant kullanmak orucu bozar
mı?
Deri üzerindeki gözenekler ve deri altındaki kılcal damarlar
yoluyla vücuda sürülen yağ, merhem ve benzeri şeyler emilerek kana
karışmaktadır. Ancak cildin bu emişi, çok az ve yavaş olmaktadır.
Diğer taraftan bu yeme içme anlamına da gelmemektedir. Bu itibarla,
deri üzerine sürülen merhem, yapıştırılan ilaçlı bantlar orucu
bozmaz.
Şeker hastalarının uyguladıkları insülin iğnesi orucu bozar
mı?
İğnenin orucu bozup bozmayacağı, kullanılış amacına göre
değerlendirilebilir. Ağrı dindirmek, tedavi etmek, vücudun
direncini artırmak, gıda vermek gibi amaçlarla enjeksiyon
yapılmaktadır. Gıda ve keyif verici olmayan enjeksiyonlar, yemek ve
içmek anlamına gelmediklerinden orucu bozmazlar. Ancak gıda ve/veya
keyif verici enjeksiyonlar orucu bozar (Din İşleri Yüksek Kurulu
22.09.2005 Tarihli Karar). Şeker hastalarının kullandıkları insülin
iğnesi bu nitelikte olmadığı için orucu bozmaz. Diğer yandan ehil
doktorların, oruç tutmasının sağlık açısından zararlı olacağı
teşhisini koyduğu bir hasta, Ramazanda oruç tutmayabilir. Böyle bir
kişi, Ramazan ayının her günü için birer fidye verir. İnsüline
bağımlı olarak yaşayan hastaların da oruç tutmaları sağlıklarına
zarar veriyorsa oruç tutmayabilirler. Tutamadıkları oruçlarının
sayısınca her gün için bir fidye verirler.
Kadınlar hayız ve nifas hâllerinde oruç tutabilirler
mi?
Kadınlar hayız ve nifas hâllerinde oruç tutmazlar (Buharî, ”Hayz”,
1; Müslim, ”Hayz”, 14, 15). Daha sonra tutamadıkları oruçlarını
kaza ederler. Bu konuda müçtehitler görüş birliği içindedirler.
İmsak vaktinden sonra âdet hali sona eren bir kadın oruç
tutabilir mi?
İmsak vaktinden sonra âdet hali sona eren bir kadın, o gün hiçbir
şey yiyip içmemiş olsa bile, oruç tutmuş sayılmaz.
Oruçlu iken hayız / âdet gören kadın ne yapar?
Oruçlu iken hayız olan/âdet gören kadının orucu bozulmuş olduğundan
yiyip içer. Şu kadar var ki, böyle bir kadın, yiyip içebileceği
gibi edeben oruçlu gibi davranmaya devam etmesi uygun olur.
Bayanların Ramazanda âdet geciktirici ilaç kullanmaları caiz midir?
Ayrıca kullandığı ilaç sebebiyle âdeti geciken bir bayanın tuttuğu
oruçlar geçerli midir
Ay hâli oruç tutmaya mânidir. Bu hâlde iken tutulan oruç geçerli
olmaz. İlaç etkisi ile de olsa, akıntı olmadıkça ay hâli vuku
bulmuş olmayacağından tutulan oruç geçerlidir. Ancak hayız kanı ile
vücutta biriken zararlı maddeler dışarı atıldığından, vücudun
sıhhati bakımından ay hâlini önlemek için ilaç kullanılması tavsiye
edilmez.
Düşük yapan bir bayan Ramazan orucunu nasıl
tutar?
El, ayak veya parmak gibi organları belirmiş olan bir bebek düşüren
kadından gelen kan, nifas (lohusalık) kanıdır. Dolayısıyla bu kadın
aynen sağ olarak çocuk doğurmuş gibi lohusadır, oruçlu ise orucu
bozulmuş olur. Lohusalık kanı devam ettiği sürece de oruç tutamaz.
Şâfiî ve Mâlikîlere göre ise her durumdaki düşük lohusalık
sebebidir.
El ve ayak gibi organlar belirmeden meydana gelmiş düşükten sonra
görülen kan istihâza (özür) kanıdır. Bu kan, diğer organlardan
gelen kan gibidir. Böyle bir kanın gelmesi ile yalnız abdest
bozulur. Devamlı gelirse, özürlü hükmüne geçer ve özür sahiplerine
ait olan hükümler bu gibilerde de uygulanır. Bu durumdaki bir
kadından namaz sorumluluğu düşmez, orucunu kazaya bırakamaz ve
kocasıyla cinsel ilişkide bulunabilir.
Düzensiz âdet kanaması olan bir bayan oruçlarını nasıl
tutmalıdır?
Kadınlar âdet dönemlerinde namaz kılmazlar, oruç tutmazlar.
Temizlendikten sonra kılamadıkları namazları kaza etmezler fakat
oruçlarını kaza ederler (Müslim, Hayız, 76-69). Her kadının âdet
gördüğü gün sayısı eşit değildir. Bu süre Hanefîlere göre en az üç,
en çok on gün olabilir. Âdet günlerinin süresi, daha önce yaşanmış
tecrübelere göre belirlenir. Örneğin daha önce âdet günleri altı
gün devam etmişse, bu altı günlük süre içinde gelen lekeler âdet
gününden sayılır. Düzensiz kanamalarda, önceki âdet günlerine
rastlayan kanama âdet sayılıp, o günlerdeki oruçlar terk edilir.
Önceki âdet günleri değişmişse, üç ile on gün arasındaki kanama
âdet sayılıp, o günlerde oruç terk edilir. Daha sonra kaza edilir.
On gün dolduktan sonra gusül edilip, namaz ve oruca başlanır. İki
âdet arasındaki temizlik günü sayısı 15 günden az olmaz.
Ramazan orucu kimlere farzdır?
Akıllı, ergenlik çağına ulaşmış ve oruç tutmasına engel bir
mazereti olmayan her Müslüman'ın Ramazan orucunu tutması
farzdır.
Sahurda ezan bitene kadar yemek yenilebilir
mi?
İmsak vakti ezan ile değil, tan yerinin ağarması ile başlar. Bu
sebeple ezan okunsun okunmasın imsak vaktinin başlaması ile yeme
içmeye son vermek gerekir. Ezanın imsak vaktinden önce okunması,
ezanla birlikte oruca başlamayı zorunlu kılmadığı gibi, ezanın geç
okunması hâlinde de imsak vaktinin girmesinden sonra yiyip içmek
mübah olmaz.