Grönland, ABD’nin satın almak istediği ilk toprak değil
ABD Başkanı Donald Trump’ın Danimarka’dan Grönland’ı satın alma teklifi tepki toplamaya devam ederken, ABD’nin ‘satın alınmış’ toprakları yeniden gündemde. ABD daha önce de Alaska ve Louisiana’yı satın almıştı.
Abone olABD Başkanı Donald Trump’ın Danimarka’dan Grönland’ı satın alma
teklifi tepki toplamaya devam ederken, ABD’nin ‘satın alınmış’
toprakları yeniden gündemde. ABD daha önce de Alaska ve
Louisiana’yı satın almıştı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın geçtiğimiz günlerde Danimarka’ya
yapmış olduğu Grönland’ı satın alma teklifi, başta Danimarka olmak
üzere tüm dünyanın dikkatini çekmiş ve büyük tepki toplamıştı.
Grönland’ın buzlarla kaplı bir ada olması, ABD Başkanı’nın
teklifini kamuoyu açısından tek başına ilginç kılarken ‘para
karşılığında toprak satın alma’ fikri dikkatleri çeken bir başka
nokta oldu. Geçtiğimiz günlerde Başkan Trump’ın teklifini ‘absürt’
bulduğunu ifade eden Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen,
Grönland’ın satılık olmadığını kesin bir dille belirtmişti.
Konuya mizahi bir yaklaşım getiren Başkan Trump, sosyal medya
hesabından adanın ortasına fotomontajla dikilmiş bir Trump Tower’ın
yer aldığı fotoğrafı paylaşarak, “Grönland’a bunu yapmayacağıma söz
veriyorum” demişti. Ancak ret kararı ve teklifin ‘absürt bulunduğu’
açıklamaları karşısında tepki gösteren Trump, Danimarka’ya yapacağı
ziyareti iptal ederek memnuniyetsizliğini ifade etmişti.
ABD tarihinde Alaska da dahil çok sayıda toprak satın alma olayı
yaşanmasına karşın Trump’ın bu beklenmedik teklifi dünya kamuoyunun
tepkisini çekerek konuşulmaya devam ediyor. Öte yandan uzmanlar,
yüzde 81’i buzlarla kaplı olan dünyanın en büyük adasının yeraltı
zenginliğini ABD Başkanından gelen teklifin ve dünyanın tepkisinin
temel nedeni olarak değerlendiriyor. Çünkü Trump, satın almak
istediği adayı “Stratejik olarak ilgi çekici” olarak
nitelendirmişti.
Grönland’daki ABD varlığı
Grönland’ın kuzeybatısında bulunan Qaasuitsup şehrinde Amerikan
Hava Kuvvetlerinin 1943 yılında Blue Jay operasyonu ile 12 bin
Amerikalı inşaat işçisi ve asker gönderilerek inşası tamamlanan
Thule Askeri Hava Üssü bulunuyor. Özellikle Soğuk Savaş döneminde
etkin olarak kullanılan şimdi ise adadaki ABD varlığını temsil eden
yapı, 3 bin metre uzunluğundaki pisti ile yılda 2 bin 600 askeri
uçuşa ev sahipliği yapıyor.
ABD’nin satın aldığı topraklar
Grönland teklifi ile dünya kamuoyunun dikkatlerini bir kez daha
çeken ABD, daha önce de defalarca toprak satın almıştı. ABD,
1803’de Fransızlardan aldığı Louisiana eyaleti dahil olmak üzere
çok sayıda toprağı para karşılığında satın almıştı. ABD, 1917
yılında Danimarka’dan da Virjin Adalarını satın almıştı.
ABD’nin en karlı yatırımlardan biri olarak Alaska, 1867 yılında
Rusya’dan 7 milyon 200 bin dolar karşılığında satın alınmıştı. Hem
ABD hem de Kırım Savaşı’nın ardından mali açıdan büyük sıkıntıya
giren Rusya, adanın satıldığı dönemde ABD’nin en büyük yüzölçümü
eyaleti olan Alaska’daki altın ve petrol rezervlerinin varlığından
habersizdi. Rusya’ya 50 kilometre uzaklıktaki Alaska, günümüzde
ABD’de üretilen petrolün yüzde 25’ini karşılıyor.
Kuzey Kutbu’ndaki petrol kaynaklarının büyük kısmına
sahip
Yüzyıllarca Norveç toprağı olan Grönland, 1721’de Danimarka’ya
bağlanmıştı. Anayasasında 1953’de yapılan değişiklik ile
kolonilikten eyalet statüsüne yükselel Ada, 1979’da özerklik elde
etmişti. Adanın 31 üyeli meclisi Landstinget sağlık, ekonomi ve
eğitim konularında söz sahibi olmasına karşın Grönland, dış
politika, ekonomi ve güvenlik meselelerinde Danimarka’ya bağlı
bulunuyor.
Geçtiğimiz yıllarda US Geological Survey Kurumu, Grönland’ın
petrol rezervlerinin Suudi Arabistan’ınkilerin neredeyse yarısı
kadar olduğunu açıklamıştı. Mart 2004’te Brüksel’de
gerçekleştirilen Avrupa Birliği (AB) Zirvesine artan petrol
fiyatları kaynaklı enerji konusunun damgasını vurmasının ardından
1985’de AB’den ayrılan Grönland’ı yeniden Birliğe dahil etme
çalışmaları başlamıştı. AB, Kuzey Kutbu’ndaki petrol kaynaklarının
büyük kısmını elinde bulunduran, dahası Avrupa’nın en büyük altın
ve uranyum madenlerine de sahip olduğu düşünülen Grönland’a her yıl
milyonlarca Euro vermeyi teklif etmişti. Teklif karşılığında ise
AB, Grönland’daki enerji kaynaklarının kullanılması, bilimsel
araştırmalar yapılması ve adadaki madenlerin çıkarılması hakkını
istemiş ve 2006’da yaklaşık 16 milyar euro’luk yardım paketini
içeren anlaşmayı imzalamıştı.
Adada 21 Haziran 2009’da düzenlenen referandumla Grönland
hükumeti, petrol kaynaklarının kontrolünü de içeren 32 konudaki
yetkileri Danimarka’dan alarak daha fazla özerklik
kazanmıştı.