Türk gözlemciler yıldız tutulmasını görüntüledi
Antalya Bakırlıtepe'deki TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'nin (TUG) uzmanları, Neptün'ün uydusu Triton'un, Samanyolu'ndaki parlak bir yıldız ve Dünya arasından geçmesiyle oluşan 'yıldız tutulması'nı gözlemledi.
Abone olTUG'da görevli Prof. Dr. Halil Kırbıyık, başuzman Dr.
Tuncay Özışık ve Gözlem Sorumlusu Uzm. Dr. İrem Hamitoğlu,
Uluslararası Triton Kampanyası kapsamında Türkiye'nin en büyük
teleskobu RTT150 ile ilginç bir gök olayını görüntüledi. TUG'dan
yapılan açıklamada, Güneş Sistemi'nin en dış ve sekizinci gezegeni
konumundaki Neptün'ün, 23 Eylül 1846'da gözlendiği belirtildi.
Neptün'ün kütlesinin Dünya'nın yaklaşık 17, hacim olarak da 58 katı
olduğuna dikkat çekilen açıklamada, şöyle denildi:
"Güneş'ten 4.5 milyar km uzaklıkta olan Neptün, Dünya'ya göre 30
kat daha uzaktadır. Neptün'ün 14 uydusundan en büyüğü Triton'dur.
Triton uydusu Neptün'ün gözlemsel olarak keşfinden 17 gün sonra
keşfedilmiştir. Triton'un ilginç bir özelliği, Neptün'ün
etrafındaki yörüngesinde Neptün'ün dönme yönünün tersi yönde
dolanmasıdır. Güneş sistemi içinde bu özelliğe sahip tek uydudur.
Triton'un atmosferi diğer özellikleri yanında mevsimlere göre
değişim göstermektedir. Atmosferinin fiziksel ve kimyasal yapısı
bakımından incelenmesi önem taşımaktadır."
YILDIZ VE DÜNYA ARASINDAN GEÇTİ
5 Ekim 2017 günü gerçekleşen ve TUG uzmanları tarafından da
görüntülenen ilginç gökyüzü olayında Neptün'ün uydusu Triton,
Samanyolu'ndaki parlak bir yıldız ve Dünya arasından geçti. Böylece
Güneş tutulmasına benzer bir yıldız tutulması meydana geldi ve kısa
bir süre için yıldız görünmez oldu. TUG da tutulma kuşağı içinde
kaldığından, 150 cm ayna açıklıklı RTT150 teleskobundan bu tutulma
izlendi.
KAZAKİSTAN'DAN BAŞLAYIP, MEKSİKA'DA SONA
ERDİ
Triton'un atmosferinin uzun dönemli değişimini araştırmak ve
incelemek için böyle bir tutulmanın büyük önem taşıdığı belirtilen
açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
"Böyle bir gözlem, tutulma kuşağı içinde kalan dünya
gözlemevlerinin uluslararası katılımıyla yapıldığında atmosfer
sürekli gözlenmiş olmakta, Dünya'nın farklı yerlerinden gözlenen
verilerle atmosferin tamamının incelenmesi mümkün olmaktadır. Dünya
çapında bir kampanya ile böyle bir tutulmanın gözlenmesi çok
önemlidir. Çünkü tek bir gözlemevinden gözlenirse atmosferin sadece
dar bir profili elde edilebilmektedir. 5 Ekim 2017'deki yıldız
tutulma gölgesinin merkezi Kazakistan'dan başlayıp, Güney
Avrupa'dan geçerek Meksika'da sona ermektedir. Tutulma sınırı
merkezden en çok 1353 km'dir, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi ise merkeze
870 km uzaklıktadır."
'İYİ BİR REFERANS OLACAK'
TUG açıklamasında, gözlemlerin çözünürlüğünün her 1 saniyede
yaklaşık 2 km Triton atmosferinin çözünürlüğüne denk geldiği de
belirtilerek, şunlar kaydedildi:
"Böylece ne kadar sık gözlem yapılırsa o kadar ayrıntılı atmosfer
bilgilerine ulaşılır ve Triton'un atmosferinin anlaşılmayan yönleri
anlaşılır hale gelir. RTT150 teleskobundaki Andor marka çok yüksek
hızda görüntü alabilen CCD kamera saniyede 20 tane yüksek kaliteli
ölçüm yapmaya imkân vermiştir. Başarılı olarak alınmış olan bu
verilerden çıkarılan tutulma açık bir şekilde görülmektedir. TUG'da
elde eden bu verilerin ön analizi önceden hesaplanan tutulma
parametrelerinden farkı göstermektedir. Kampanya çerçevesinde elde
edilen bu bilgiler daha sonraları gözlenecek tutulmalardaki
verilerin analizi için iyi bir referans olarak
kullanabilecektir."