Bakanlıktan “tarihi geçmiş aşı” iddialarına yanıt

Sağlık Bakanlığı tarafından, bazı yayın organlarında çıkan “63
bin çocuğa tarihi geçmiş aşı yapıldığı” ve “1,6 milyon aşının
depolarda bozulduğu” iddialarına ilişkin açıklama yapıldı.
Açıklamada, iddiaların tamamen asılsız olduğu belirtilerek, ATS
sistemi ve sağlık personeli tarafından aşıların kontrollerinin
yapıldığı kaydedildi.

Bazı basın yayın organlarında, Sayıştay raporuna dayandırılarak
“63 bin çocuğa tarihi geçmiş aşı yapıldığı” ve “1,6 milyon aşının
depolarda bozulduğu” iddialarının belirtildiği açıklamada, “Aşı
Takip Sistemi (ATS) fabrikadan çıktığı noktadan insana uygulandığı
son ana kadar ısıya duyarlı olan aşıların uygun koşullarda
saklandığını takip eden, herhangi bir olumsuzluk olduğunda uyararak
sorunun bertaraf edilmesini veya aşının imhasını sağlayan bir
güvenlik sistemidir. ATS ile tüm Aile Sağlığı Merkezlerinin yanı
sıra aşı uygulamaya yetkili 12 bin 277 uç noktaya kadar aşıların
ısı takibi yapılmaktadır. ATS, herhangi bir ısı değişikliğinde son
kullanıcıyı uyarmakta ve süre aşımı olması durumunda aşının imhası
için uyarı üretmektedir” denildi.

Açıklamada, haberlerde yer alan “miadı geçen aşıların
uygulandığı” iddiasının tamamen asılsız olduğu vurgulanarak, “Her
ilacın ve aşının uygulaması öncesinde, son kullanma tarihi sağlık
personelimiz tarafından ambalaj üzerinde yazılı bilgiden tekrar
tekrar kontrol edilmekte; buna ilâveten uygulama öncesi karekod
okutularak olası gözden kaçırılma durumlarında sistem tarafından
uyarı verilerek bu tip bir hatanın önüne geçilmektedir. Hiçbir
sağlık personeli, etkinliğine güvenmediği veya miadı geçen bir ilaç
veya aşıyı hastasına uygulamaz. Ayrıca ATS sistemi miadı geçmiş
aşıların uygulanmasına müsaade etmez” ifadeleri kullanıldı.

Öte yandan, herhangi bir aşı sıkıntısı yaşanmaması adına aşı
ihalelerinin en az bir yıl öncesinden yapıldığının aktarıldığı
açıklamada, Bakanlığın ana deposuna girdikten sonra aşıların
analizlerinin gerçekleştirilmekte ve en az altı aylık stok ile
çalışılmakta olduğu kaydedildi.

Her ülke gibi Türkiye’de de olağanüstü durumlar göz önünde
bulundurularak yedek aşı alımı yapıldığı açıklanarak, hiçbir
koşulda aşı sıkıntısı yaşanmaması için her zaman öngörülen
ihtiyaçtan bir miktar fazlasının stoklandığı belirtildi.

Bazı aşıların, tekli doz yerine on/yirmi dozluk flakonlar
şeklinde üretildiği bilgisinin verildiği açıklamada şu ifadeler
kaydedildi:

“ Bu ürünler açıldıktan sonra 6-8 saat içerisinde
tüketilmelidir. Yeri geldiğinde tek bir bebek için bu flakon
açılmaktadır. UNICEF rehberleri, çok dozlu ürünlerde %50-90
arasında değişen oranda, tek dozlu ürünlerde ise %5-15 oranında
zayiat öngörmektedir. Diğer taraftan zorunluluk arz etmeyen grip
aşısı gibi ürünlerde de yeterli başvuru olmaması durumunda zayiat
olabilmektedir. Tüm dünyada yaşanan bu gibi durumlar dışında
kişilerin hatasına bağlı soğuk zincir kırılmaları veya son kullanım
tarihinden kaynaklı zayiatlarda ise her bir aşı için İl Sağlık
Müdürlüklerimizce gerekli soruşturma yürütülmekte, sorumlulara aşı
bedeli rücu ettirilmektedir.

Yukarıda özetlenen zayiat oranları, dünyanın gelişmiş ülkeleri
arasında da kabul edilebilir düzey olarak benimsenmiştir. Sayıştay
raporunda imha nedeni ile ortaya çıktığı iddia edilen kayıp, aynı
yıl aşı bütçemiz dikkate alındığında yaklaşık %0,7’dir ve bu oran
toplum sağlığı açısından alınması gereken bir önlemdir. Kamuoyuna
saygıyla duyurulur”