Anadolu’nun en önemli kehanet merkezi: ‘Apollon Tapınağı’

Akademisyenlere göre İzmir Aliağa sınırları içerisinde yer alan
Gryneion Antik Kenti’ndeki Apollon Tapınağı, Didyma ve Klaros ile
birlikte Anadolu’daki üç önemli tapınak arasında yer alıyor.
Gryneion’daki Apollon Tapınağı, Anadolu’daki en önemli kült ve
kehanet merkezlerinden biri olarak gösterilirken yapılan
araştırmalar sonucunda ele geçen yazıtlara bakıldığında burada çok
sayıda kehanet yapıldığı tespit edildi.

Gryneion Antik Kenti’nde yüzey araştırmaları Kültür ve Turizm
Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün izinleri
ve Aliağa Belediyesinin destekleriyle 2015 yılından bu yana
sürdürülüyor. Arkeolojik yüzey araştırmaları Adnan Menderes
Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Çekilmez
başkanlığındaki akademik heyet tarafından yürütülüyor. Yüzey
araştırmalarının tamamlanması ve gerekli izinlerin de alınmasıyla
birlikte kazı çalışmalarına başlanacak. Arkeolojik kazı
çalışmalarıyla Anadolu’nun en önemli tapınaklarından biri olan
Gryneion Apollon Tapınağı gün yüzüne çıkarak hem bölge tarihine hem
de Aliağa tarihine yeni bir soluk kazandıracak.

"İlk bilgiler Antik Çağ yazarlarından”

İlk bilgileri Antik Çağ yazarlarının yazıtlarından edindiklerini
belirten Çekilmez, Gryneion’daki Apollon Tapınağı hakkındaki şu
bilgileri verdi: “Strabon; Akhaların Limanı’ndan sonra Grynion
kasabasında eski bir kehanet mekânı ve beyaz taştan çok değerli bir
tapınak bulunduğunu, Akhaların Limanı’ndan kırk stadion uzaklıkta
olduğunu belirtir. M.S. 2. yüzyılda yaşamış olan seyyah ve
coğrafyacı Pausanias, Gryneion’da keten yetiştirildiğinden ve
buradaki meyve vermese de kokulu ağaçlardan oluşturulmuş çok güzel
bir korudan ve bu korunun Apollon’un en güzel korusu olduğundan
bahseder. Yaşlı Plinius, daha önceleri ada şeklinde olan
Gryneion’un daha sonra kara ile birleştiğini ve sadece limanlarının
kaldığını bildirmektedir. Aynı antik yazar, Myrina ve Gryneion
kıyılarında yer alan istiridyelerden ve onların faydalarından
bahsetmektedir. İ.S. 6. yüzyılda yaşamış olan Stephanus Byzantinus,
Gryneion’un Myrina’nın kasabası olduğunu, orada hem Apollon’a ait
bir kutsal alan hem de eski bir kehanet mekânı, hem de beyaz taştan
çok değerli bir tapınak olduğunu ve içerisinde ibadet edildiğini
belirtir”dedi.

"Kurtarma kazıları gerçekleştirildi"

Antik çağ yazarları dışında Myrina basımlı sikkeler üzerinde en
çok karşılaşılan tanrının Apollon olduğunu söyleyen Çekilmez, “İ.Ö.
160-140 arasına tarihlenen Myrina basımlı bronz sikkelerin ön
yüzünde genellikle sağa dönük çelenkli Apollon başı, arka yüzde ise
ayakta ve sağa dönük Apollon Grynios, sol elinde defne dalı, sağ
elinde phiale taşımaktadır” diye konuştu.

1992 yılında Gryneion’da, İzmir Arkeoloji Müzesi Müdürü Turhan
Özkan tarafından kurtarma kazıları gerçekleştirildi. Araştırmacı,
litaratüre değindikten sonra yarım ada üzerinde Apollon
Tapınağı’nın olması gereken yerde Çıfıt Kalesi olarak adlandırılan
geç dönem yapısının kalıntılarının bulunduğunu da belirtti.

Seramik gövde parçası ve sütun taburları

Gryneion’da bugüne kadar saptanan izlerin İ.Ö. 2. bin yıla ait
seramik parçalardan oluştuğunu belirten Çekilmez, şöyle konuştu:
,

"İlk olarak Keene ve Meriç ile birlikte 1992 yılında burada kazı
çalışmaları gerçekleştiren Turhan Özkan, İ.Ö. 2. bin yıla ait
seramiklerden bahsetmektedir. 2015 yılından itibaren yürütülen
yüzey araştırmaları sırasında tapınak olarak tanımlanabilecek
dörtgen formlu yapı içerisinde sadece bir adet İ.Ö. 2. bin yıla
tarihleyebileceğimiz seramik gövde parçasına rastlanmıştır. Bunun
dışında tapınak alanı olarak tanımlanabilecek alanın çevresinde
ortalama 60 santimetre çapında sütun tamburları tespit
edilmiştir."

Gryneion Antik Kenti’yle ilgili merak edilenler bu kitapta

Tarihe ve arkeolojiye ilgi duyan vatandaşlar Gryneion Antik
Kenti’ndeki yüzey araştırmaları ile ilgili bulguları detaylarıyla
öğrenmek için ‘Myrina ve Gryneion, Arkeolojik Yüzey Araştırmaları
2. Cilt’ isimli kitaptan faydalanabiliyor. Aliağa Kent
Kitaplığı’nın altıncı yayını ‘Myrina ve Gryneion, Arkeolojik Yüzey
Araştırmaları 2. Cilt’ Aliağa Belediyesinin ‘Oku, Okut’ projesi
kapsamında ekim ayı kitabı olarak tarihseverlerle buluşuyor.
Okurseverler ücretsiz olarak dağıtımı yapılan kitabı Aliağa
Belediyesi merkez hizmet binasında faaliyet gösteren Hilal Masa’dan
ücretsiz edinebilecek. Ayrıca Aliağa dışında ikamet eden
vatandaşlar da Aliağa Belediyesi resmi internet sayfası
e-belediye/yayınlarımız bölümünden kitabı okuyabilecek ya da PDF
olarak indirebilecek.