Tarihte bugün : 29 Kasım'da neler oldu?

1864 - Sand Creek Katliamı.

Sand Creek Katliamı ya da Sand Creek Soykırımı, Amerika Birleşik Devletleri'nde Kızılderili Savaşları sırasında 29 Kasım 1864 tarihinde 700 erkekten oluşan Colorado Territory milis gücü tarafından dost oldukları Şayenler ile Arapahoların güneydoğudaki kampına yaptıkları vahşi katliamdır.

Katliamda tahminen 70-163 Kızılderili öldürülmüş ya da yaralanmıştır ve bunların yaklaşık üçte ikisi kadın ve çocuktur. Katliam yeri günümüzde Sand Creek Massacre National Historic Site olarak National Park Service tarafından yönetilmektedir.

1877 - Thomas Edison, fonograf cihazının tanıtımını yaptı.

Gramofon veya fonografın ilk patenti , 8 Kasım 1887 tarihinde Alman bilim adamı Emile Berliner tarafından alınmıştı.

1899 - FC Barcelona kulübü kuruldu.

1913 - Uluslararası Eskrim Federasyonu (FIE, Fédération Internationale d'Escrime), Paris'te kuruldu.

1922 - Howard Carter, Firavun Tutankhamun'un mezarını halkın ziyaretine açtı.

1929 - ABD'li Amiral Richard E. Byrd, Güney Kutbu üzerinde uçan ilk insan oldu.

Richard Evelyn Byrd (25 Ekim 1888 – 11 Mart 1957) ABD'li amiral ve kutup kâşifidir. Amerikan donanmasının hava servisine 1912'de katıldı. 1925'te Ellesmere Adası ve Grönland üzerinde birkaç kere uçtu. 1926'da Floyd Bennett ile (1890-1928) Spitzbergen'den havalanıp Kuzey Kutbu üzerinden uçtu. Byrd 1928'de 1840'dan bu yana Antarktika'ya ilk Amerikan seferinin başına geçti.

Ross Buz Kayalığında Balinalar Körfezi yakınlarında Küçük Amerika kampını kurdu. Ekibiyle kızak ve uçakla VII. Edward Land' in doğusundaki toprakları keşfe çıktı ve Marie Buyd Land adını verdi.

1929'da Güney Kutbu üzerinden uçan ilk insan oldu. Bilimsel araştırmalarında telsiz ve hava fotoğraflarından büyük ölçüde yararlandı. 1933 ile 1956 arasında Antarktika'ya dört sefer daha düzenledi ve bunların birincisinde kulübesinin bacasının tıkanması nedeniyle zehirli dumandan ölüm tehlikesi atlattı.

1935 - İstanbul'da Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası açıldı.

1936 - Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde, Devrim Tarihi dersleri başladı.

1937 - Hatay Devleti'nde bağımsız rejim yürürlüğe girdi.

1938 - Dr. Lütfi Kırdar, İstanbul Vali ve Belediye Başkanlığına atandı.

1944 - Arnavutluk Halk Cumhuriyeti kuruldu.

1944 - Mavi Bebek Sendromu adı verilen yenidoğan kalp hastalığını düzeltmek için insan üzerinde ilk cerrahi tedavi, Alfred Blalock ve Vivien Thomas adlı cerrahlar tarafından Baltimore, Maryland'deki Johns Hopkins Hastanesi nde gerçekleştirildi.

1945 - Yugoslavya Federal Cumhuriyeti kuruldu.

1947 - Birleşmiş Milletler, Araplar'ın şiddetli muhalefetine karşın, Filistin'in bölünmesini ve bağımsız bir İsrailDevleti kurulmasını kararlaştırdı.

1963 - ABD Başkanı Lyndon B. Johnson, Başkan John F. Kennedy'ye düzenlenen suikasti araştırmak üzere Warren Komisyonu adı verilen bir heyet görevlendirdi.

1967 - Yunanistan, Kıbrıs'ta Türkiye'nin koşullarını kabul edince bunalım giderildi.

1971 - Türiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi'nden Mahir Çayan, Ziya Yılmaz ve Ulaş Bardakçı; Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'ndan Cihan Alptekin ve Ömer Ayna İstanbul Kartal-Maltepe Askeri Cezaevi'nden kaçtılar.

1972 - Şair Can Yücel, "Küba'da Sosyalizm ve İnsanlar" kitabını çevirdiği için verilen 7,5 yıl hapis cezasını çekmek üzere cezaevine girdi.

Küba’da sosyalizm ve insan ilk olarak Küba'da 1965 yılının ocak ayında,havana'daki 'Verde Olivo'adlı derginin iki sayısında art arda yayımlandı. ' Marcha aynı ylın kasım ayında yayıyı yeniden yayımladı. Amacı Arjantin'de bir çıkış yapmaktı ,çünkü haftalık dergi bundan bir ay önce Buends Aires 'te resmi makamlar tarafından yasaklanmıştı.Che Bolivya'da hayatını kaybettikten birkaç sonra ,eser Havana'da ilk defa kitap halinde basıldı.

1974 - Pakistan'da deprem; 4700 kişi öldü.

1987 - Yapılan erken genel seçimlerde, ANAP 292 milletvekiliyle ikinci kez tek başına iktidar oldu. Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) 99 milletvekili, Doğru Yol Partisi 59 milletvekili çıkardı.

1990 - Kadının çalışmasını kocanın iznine bağlayan Medeni Kanun'un 159. maddesi Anayasa Mahkemesi'nce iptal edildi. İptal kararı 2 Temmuz 1992 tarih ve 21272 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandı.

1993 - İstanbul Park Otel'in fazla katlarının yıkımına başlandı. Semt sakinleri ve meslek odalarının hukuk mücadelesi 9 yıl sürmüştü.

1996 - Uluslararası Savaş Suçluları Mahkemesi'nde, 1200 Boşnak'ın öldürülmesine karışan bir Hırvat asker 10 yıl hapis cezasına mahkûm oldu.

2002 - Endonezya'da mahkeme, Doğu Timor'un 1999'da Endonezya'dan ayrılması sırasındaki olaylarda insanlığa karşı suç işlemekle suçlanan; iki eski komutan, bir polis şefi ve bir hükümet yetkilisini beraat ettirdi.

2012 - Filistin, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda yapılan oylamada 138 evet 9 hayır oyu ile Birleşmiş Milletler gözlemci üyesi oldu.

2016 - Adana'nın Aladağ İlçesi'nde özel bir kız öğrenci yurdunda çıkan yangında 11 öğrenci ve 1 çalışan hayatını kaybetti.

TARİHTE BUGÜN ATATÜRK : ATATÜRK KRONOLOJİSİ

1937 - Hatay'ın bağımsızlık statüsü yürürlüğe girdi.

HATAY’DA "BAĞIMSIZ REJİM"

Fransa Başbakanı Leon Blum’un, Suriye’ye bağımsızlık verileceği şeklinde beyanı, Hatay’ın Suriye’ye geçmeden anavatana katılması için yapılacak çalışmaların hızlandırılmasını gerekli kıldı. Bu sırada Türk nüfusun aleyhine gelişeceği sezilen, 14-15 Kasım 1936 genel seçimlerine Türkler katılmayarak seçimi boykot ettiler. 1937 yılı başında, Hatay’daki huzursuzluğu gündemine alarak görüşen Milletler cemiyeti, “...her Hataylı dilediği cemaat listesine yazılmak ve rey vermek hakkına sahiptir” maddesini içeren Türk tezini kabul etti ve yapılacak halk oylaması için Antakya’ya bir gözlemci heyeti gönderdi.

Heyetin halk oylaması konusunda olumlu bir kanı ile Cenevre’ye dönmesinden ve raporlarını 27 Ocak 1937’de Milletler Cemiyeti’ne vermelerinden sonra, İskenderun Sancağı için yeni bir statü ve anayasa taslağı hazırlanarak sancakta, Millet Meclisi seçimi yapılması kararı alındı. Türkiye adına Numan Menemencioğlu’nun katıldığı anayasa taslağı hazırlama komisyonu, Fransız, İngiliz, Belçikalı ve Hollandalı diplomatlardan oluşmaktaydı. Komisyon tarafından 15 Mayıs 1937’de tamamlanan tasarı Milletler Cemiyeti’nce 29 Mayıs 1937’de kabul edildi. Bu taslağa göre sancak, içişlerinde bağımsız, dışişleri, maliye, gümrük işlerinde Suriye’ye bağlı kalacaktı. Sancağın toprak bütünlüğü, Türkiye ve Fransa’nın garantörlüğü altındaydı.

Milletler Cemiyeti’nce kabul edilen tasarı esasları çerçevesinde Ekim 1937’de Antakya ve İskenderun’da Türk konsoloslukları açıldı. 29 Kasım 1937’de bağımsız rejim yürürlüğe girdi.

1936 - Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde Devrim Tarihi dersleri başladı.

1935 - İstanbul'da Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası açıldı.

1932 - Jön Türk hareketinin önderlerinden düşünür Abdullah Cevdet öldü.

1930 - Atatürk'ün, öğleden sonra Ege vapuruyla Trabzon'dan ayrılışı.

1929 - Tekirdağ'da inşa edilen Atatürk Anıtı açıldı.

1920 - "İstiklal Madalyası" ihdası hakkındaki kanunun TBMM'de kabulü.  

TBMM savaşta yararlılık gösterenler için İstiklal madalyası ihdası hakkında kanun çıkardı. 

1919 - Mîsak-ı Millî  ilan  edildi.

Anadolu'da millî uyanış...

"Ordu müfettişliği"ne tayin edilen Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkışıyla (19 Mayıs 1919), millî uyanış, düzenli bir direnişe dönüşme şansına kavuştu. Mustafa Kemal'in icraatı, bir müddet sonra, İtilaf devletlerinin tedirginliğine yol açarak, kendisinin geri çağırılması için, Bâbıâli'yi harekete geçirdi. İstanbul'dan yapılan baskılar neticesinde askerlikten istifa eden Mustafa Kemal Paşa, "sîne-i millete" döndüğünü bildirerek, Anadolu'daki millî direnişi düzenlemeye devam etti. Erzurum (23 Temmuz 1919) ve Sivas (4 Eylül 1919) kongreleri tertiplendi. Özellikle millî sınırlar içinde vatanın bütünlüğü ve bölünmezliği, yabancı işgal ve tecavüzlere karşı milletin direnme hakkı bulunduğu, merkezî hükümetin aczi halinde, Anadolu'da geçici bir hükümetin kurulması gibi önemli kararlar alınarak ilan edildi. Millî direniş cemiyetleri, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında bir arada toplandı. Mustafa Kemal, bu kongre ve cemiyetlerin başkanlığına seçilerek, liderlik rolünü kabul ettirdi. Anadolu'da gelişen millî hareket, galip devletlerin kontrolündeki İstanbul hükümetinin sevkiyle sahneye çıkartılan Anzavur Paşa kumandasındaki Kuvâ-yi İnzbâtiyye adlı kuvvetlerle ezilmek istendi. Başarısızlık, Damad Ferid hükümetinin istifası ile sonuçlandı ve Ali Rıza Paşa hükümeti kuruldu (2 Ekim 1919). Millî direniş hareketiyle irtibat ve görüşmeyi gerekli gören yeni hükümet, Amasya'da Mustafa Kemal ile görüşmelere girişir. Bu görüşmede özellikle, yeni seçimlerle ilgili bazı kararlar alınır (Amasya Mülâkatı, 22 Ekim 1919). Ancak yeni meclisin İstanbul'da toplanmasının, güvenlik sebebiyle mahzurlu olduğunun tesbiti, ileri görüşlülük arz eden bir önem taşımaktadır. Bu arada Sivas'ta yapılan bir toplantıda, millî hareketin sevk ve idaresini yürüten Heyet-i Temsiliyye'nin, bundan böyle Ankara'da faaliyet göstermesine karar verildi (29 Kasım 1919). Millî gaye ve hedefleri ve millî sınırları belirleyen bir belge (Mîsak-ı Millî) hazırlanarak ilan edildi. Her şeye rağmen yine İstanbul'da toplanan meclis (12 Ocak 1920), bu millî yemini resmen kabul ve bütün dünyaya ilan ederek tarihî bir görevi yerine getirmiş oldu (17 Şubat 1920).

Maraş'ta, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. 

Atatürk'ün, Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya telgrafı: "Millî Meclisin İstanbul'da toplanması gereği hakkında hükümetin görüşüne uygun karara, Mebuslar Meclisi'nin her türlü dokunulmazlığını sağlama zorunluğunu kabineye bırakarak, mecburiyet  karşısında  uyulmuştur."  

1918 - Atatürk'ün, cuma selâmlığını takiben mahfil-i hümayun'da Padişah Vahdettin tarafından kabulü.

İstanbul'da bazı kuruluş ve siyasi parti temsilcilerinin katılımıyla "Milli Kongre" adıyla bir kuruluş oluşturulması. Bağımsızlık düşüncesi etrafında toplanan elli kadar parti ve derneğin oluşturduğu ve öncülüğünü Dr. Esat Paşa'nın yaptığı Milli Kongre oluşturuldu.  

1916 - Atatürk'ün, sabah Siirt'ten hareketle Garzan'a gelişi, Hükümet Dairesi'nde misafir edilişi, geceyi burada geçirişi.

1915 - Dardanelles: Fierce storm and blizzard on the Gallipoli Peninsula.

Liman von Sanders aware of probable Allied withdrawal.

1914 - 29 Kasım 1914 Tarihinde iki sene kıdem zammı verilmiştir. 

1911 - Atatürk ve arkadaşları (Nuri "Conker", Fuat "Bulca" vb.)'nın İskenderiye'den Trablusgarp'a hareketi. (Atatürk ve arkadaşları İskenderiye'den trenle Ebülhaccac istasyonuna, oradan da 1 Aralık 1911 günü hareketle 8 günlük bir yolculuktan sonra Bingazi toprağına geçmişlerdir). [Kocatürk]

Doğumlar

1797 - Gaetano Donizetti, İtalyan besteci (ö. 1848)

1803 - Christian Andreas Doppler, Avusturyalı fizikçi (ö. 1853)

1832 - Louisa May Alcott, Amerikalı yazar (ö. 1888)

1856 - Theobald von Bethmann Hollweg, Alman Şansölyesi (ö. 1921)

1861 - Kamil Akdik, Türk hattat (ö. 1941)

1866 - Ernest William Brown, İngiliz gök bilimci (ö. 1938)

1874 - Egas Moniz, Portekizli nörolog, siyasetçi ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1955)

1881 - Mustafa Abdülhalik Renda, Türk siyasetçi ve TBMM eski Başkanı (ö. 1957)

1891 - Julius Raab, Avusturyalı politikacı (ö. 1964)

1902 - Carlo Levi, İtalyan ressam, yazar, doktor, aktivist ve antifaşist (ö. 1975)

1908 - Afet İnan, Türk tarihçi ve sosyoloji profesörü (Atatürk'ün manevi kızı) (ö. 1985)

1915 - Eugene Polley, Amerikalı bilim insanı ve mucit (ö. 2012)

1918 - Madeleine L'Engle, Amerikalı yazar (ö. 2007)

1925 - Tevfik Behramov, Azeri futbolcu ve yan hakem (ö. 1993)

1932 - Jacques Chirac, Fransa eski Cumhurbaşkanı

1933 - John Mayall, İngiliz blues şarkıcısı ve gitarist

1934 - Nesrin Sipahi, Türk müzisyen

1939 - Concha Velasco, İspanyol oyuncu

1939 - Vecdi Gönül, Türk bürokrat ve siyasetçi

1943 - Semra Sar, Türk sinema oyuncusu

1947 - Petra Kelly, Alman siyasal eylemci ve Yeşiller Partisi'nin kurucusu (ö. 1992)

1954 - Joel Coen, Amerikalı film yönetmeni

1955 - Kevin DuBrow, Amerikalı şarkıcı (ö. 2007)

1969 - Pierre van Hooijdonk, Hollandalı futbolcu

1973 - Ryan Giggs, Galli futbolcu

1976 - Anna Faris, Amerikalı oyuncu

1978 - Esin Doğan, Türk oyuncu

1978 - Selin İşcan, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu

1979 - Gökhan Özen, Türk şarkıcı, oyuncu, söz yazarı ve aranjör

1981 - Souleymane Youla, Gineli futbolcu

Ölümler

1643 - Claudio Monteverdi, İtalyan besteci (d. 1567)

1694 - Marcello Malpighi, İtalyan hekim (mikroskobik anatominin kurucusu, modern histoloji ve embriyolojinin öncüsü) (d. 1628)

1780 - Maria Theresia, Habsburg hanedanı İmparatoriçesi (d. 1717)

1846 - İsmâil Dede Efendi (Hammâmîzâde), Türk müziği bestecisi (d. 1778)

1924 - Giacomo Puccini, İtalyan besteci (d. 1858)

1932 - Abdullah Cevdet, Türk göz hekimi, siyasetçi, düşünür, şair ve Jön Türk hareketinin önderlerinden (d. 1869)

1957 - Necip Celal Antel, Türk kemancı ve besteci (d. 1908)

1964 - Reşit Rahmeti Arat, Türk akademisyen ve dil bilimci (d. 1900)

1979 - Zeppo Marx, Amerikalı sinema oyuncusu ve komedyen (d. 1901)

1981 - Natalie Wood, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1938)

1985 - Altay Ömer Egesel, Türk hukukçu (Yassıada duruşmaları'nın başsavcısı) (d. 1913)

1986 - Cary Grant, İngiliz asıllı Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1904)

1991 - Ralph Bellamy, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1904)

1998 - Frank Latimore, Amerikalı aktör (d. 1925)

2001 - George Harrison, İngiliz müzisyen ve The Beatles grubunun gitaristi (d. 1943)

2002 - Daniel Gélin, Fransız sinema oyuncusu (d. 1921)

2004 - John Drew Barrymore, Amerikalı aktör (d. 1932)

2010 - Bella Ahmadulina, Tatar ve İtalyan kökenli şair (d. 1937)

2011 - Server Tanilli, Türk yazar ve anayasa hukuku profesörü (d. 1931)

2015 - Hasan Pulur, Türk gazeteci ve köşe yazarı (d. 1932)

Tatiller ve Özel Günler

Dünya Filistin Halkıyla Dayanışma Günü

Ağaçlarda suyun çekilme zamanı