Tarihte bugün : 26 Kasım'da neler oldu?

Tarihte bugün : 26 Kasım günü meydana gelen olaylar, tarihte yön verenler, Mustafa Kemal Atatürk Kronolojisi...

1548 - Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu, Halep'e girdi.

I. Süleyman 1520 yılında, babası I. Selim'in ölümünün ardından tahta çıktı. Batıda Belgrad, Rodos, Boğdan ve Macaristan'ın büyük kısmını imparatorluk topraklarına kattı. 1529 yılında Viyana'yı kuşatsa da çeşitli sebeplerden ötürü bu kuşatma başarısızlıkla sonuçlandı. Doğuda, Safevîlerle yapılan savaşlar sonrasında Orta Doğu'nun büyük kısmını ele geçirdi. Afrika'da imparatorluğun sınırları Cezayir'e kadar uzanırken; Osmanlı Donanması ise Akdeniz'den Kızıldeniz'e kadar olan sularda hakimiyet kurmuştu

I. Selim'den 6.557.000 km2 olarak devraldığı Osmanlı İmparatorluğu'nu, padişahlığı döneminde 14.893.000 km2'ye ulaştırdı. Zigetvar Kuşatması'nın sonlanmasından bir gün önce, 7 Eylül 1566 tarihinde hayatını kaybetti ve yerine oğlu II. Selim geçti.

1812 - I. Napolyon komutasındaki Fransız Ordusu, büyük kayba uğrayarak Rusya topraklarını terk etmek zorunda kaldı.

1842 - Notre Dame Üniversitesi (Indiana, ABD) kuruldu.

1865 - Lewis Carroll'un yazdığı Alice Harikalar Diyarında ilk kez basıldı.

1922 - Gelibolu'nun kurtuluşu.

Kentin hangi yüzyılda ve kimler tarafından kurulduğu bilinmemektedir. Ancak Troya kenti kadar eski olduğu varsayılmaktadır. Yörenin eski adı 'Critote'dir. Antik Çağ'da Keltler tarafından iskan edildiği için Yunanca 'Galliopolis' olarak adlandırılmıştır: Galli(Kelt) + Polis(Şehir) : Keltlerin Şehri. Türkçeye Gelibolu olarak geçmiştir.

Günümüzde Fransa, Belçika, İsviçre ve Ren kıyılarını içine alan bölgeyi ele geçirmiş ve Romalılar tarafından bu bölgeye Galya, halkına da Galatlar adı verilmiştir.

Galatlar olarak adlandırılan bu savaşçı halk MÖ 281 yıllarında Trakya Krallığı'nın içinde bulunduğu bocalama döneminde Balkanlar'a, Çanakkale ve İstanbul boğazları üzerinden de Anadolu'ya geçmişlerdir. MÖ 278 yılında Anadolu'da Sakarya ve Kızılırmak havzasını kapsayan bölgeye de 'Galatia' adı verilmiştir.

1922 - Howard Carter ve George Herbert de Carnarvon, Mısır Firavunu Tutankhamun'un mezarına 3000 yıl sonra giren ilk insanlar oldular.

1923 - Posta Kanunu kabul edildi.

1926 - Türkiye'nin ilk şeker fabrikası, Alpullu'da faaliyete geçti.

1934 - Lakap ve unvanlar kaldırıldı. Kanunla Ağa, hacı, hafız, hoca, molla, efendi, bey, beyefendi, paşa, hanım, hanımefendi, hazretleri gibi lakap ve unvanlar kaldırılıyor; bütün yurttaşlar, kadın erkek, kanun karşısında ve resmi belgelerde yalnız adlarıyla anılır deniliyordu.

1935 - Afyon-Isparta demiryolu açıldı.

1942 - Yugoslavya'da Anti-Faşist Halk Kurtuluş Konseyi kuruldu.

1942 - Sovyet Ordusu, Stalingrad'da Alman Ordusuna karşı saldırıya geçti.

1943 - Tosya ve Ladik'te 7,2 büyüklüğündeki depremde 2824 kişi öldü.

1950 - Türkiye, Kore Savaşı'na katıldı.

Türkiye, TBMM'nin onayını almaksızın Kore'ye asker gönderdi. Kore'ye asker gönderme fikri, halihazırdaki hükümetin (DP) politikası gereği, artan Sovyet Rusya tehdidine karşı NATO'ya üye olabilmek için bir fırsat olarak görüldü.

Tuğgeneral Tahsin Yazıcı komutasındaki 259 subay, 18 askeri memur, 4 sivil memur, 395 astsubay, 4414 erbaş ve er olmak üzere 5090 kişilik 1. Türk tugayı, 17 Eylül 1950'de İskenderun limanından hareket ederek 12 Ekim 1950'de öncü takım Pusan limanına ulaştı ve 17 Ekim'de ana birliği de Pusan'dan karaya çıktı. Aynı gün Pusan'dan hareket ederek 20 Ekim'de Taegu'ya vardı. Burada Amerikan teçhizatıyla donatılarak talimlere başladı. Türk Tugayı bir müddet cephe gerisindeki komünist gerillalarla mücadele ettikten sonra süratle kuzeye doğru ilerlemekte olan Birleşmiş Milletler ordularına iştirak etti. 10 Kasım'da Taegu'dan hareket ederek 21 Kasım'da Kunuri'ye vardı ve Amerikan 9. Kolordusu'nun sağ kanadına konuşlandırıldı.

24 Kasım 1950 sabahı kuzeye Çin sınırına doğru ilerleme emrini alan tugay Kunuri'den hareket ederek Kaechon, Sinnimni, Wawon boyunca Tokchon'a doğru yola çıktı. Ancak Çin Halk Gönüllü birlikleri cephenin arkasına sızmaya başladı. Durumu fark eden Amerika ve Güney Kore birlikleri ricat etmeye başladılar. Ancak Türk tugayına ricat emri geç ulaştı. 1. Taburun etrafı kuşatılıp süngülü çatışmaya girmek zorunda kaldı. Ricat harekâtını sağlamak için sonuna kadar direnen 3. Tabur 9. Bölük imha edildi. Geri kalan Türk birlikleri ise Chongchon nehri boyunca geri çekildi.

Savaşın sonucu

Kore Savaşı sonucunda Kuzey Kore, Çin ile Batı Bloğu arasında tampon bölge haline geldi. Savaştan yine en çok Koreliler zararlı çıktı. Kore yakılıp yıkıldı;yaklaşık olarak 3 milyon insan öldü. Bunlardan yaklaşık 36.000'i Amerikan askerinden, 600.000'i Koreli askerlerden ve 500.000'i Çinli askerlerden oluşmaktadır.

Bu savaş Amerika Birleşik Devletleri'ne atom silahların gücüne güvenmemeyi öğretti. Amerika'nın atom üstünlüğüne karşın Çin'in ve Sovyetlerin Kuzey Kore'yi desteklemesi, Batı Bloğu'nu konvansiyonel savaş gücünü arttırmaya itti.

1954 - Kapalıçarşı'daki yangında 1394 dükkân harap oldu. Çarşı yanındaki 3 han ve birkaç bina büyük hasar gördü.

1962 - Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye'deki füze üslerini kaldırmaya karar verdi.

1968 - Günaydın Gazetesi yayın hayatına başladı.

26 Kasım 1968 yılında dönemin kardeşi Erol Simavi sahibi olduğu Hürriyet Gazetesi'ni ortaklıktan ayrılan Haldun Simavitarafından kurulmuştur. Rahmi Turan'ın genel yayın yönetmenliğini yaptığı gazetenin ilk dönem yazarları arasında Necati Zincirkıran, Mehmet Barlas, Esfender Korkmaz, Hasan Cemal, Can Ataklı, Akgün Tekin, Ruhat Mengi, Bekir Coşkun, Melih Aşıksayılabilir. Günaydın'ın yanı sıra Gün, Saklambaç, Okey, Ayrıntılı Haber adlı gazeteler de aynı grup tarafından yayınlanmıştır. Günaydın gazetesi basında "Günaydın ekolü" olarak bilinen yeni bir tarz yaratmış ve bu tarz halen Türkiye basınında etkisini göstermektedir.

Günaydın, ideolojik olarak milliyetçi ve muhafazakar görüşleri benimsedi. Dönemin Başbakan'ı Süleyman Demirel'e karşı yürüttüğü muhalif yayınlarıyla ses getirdi. Web Ofset tekniğiyle renkli olarak yayınlanan gazete, 1 milyon tirajıyla en çok satan gazete unvanını uzun süre elinden bırakmadı. 1988 tarihinden Tan Gazetesi ile birlikte Asil Nadir tarafından satıldı. 1991-1999 yılında arasında Yeni Günaydın olarak devam etti. 1993 yılında Bekir Kutmangil'e sattı ancak iki yıl sonra silahlı saldırı sonucu ölmesiyle sürdüren gazete, Son sahibi Mehmet Saruhan tarafından satın aldı. Ancak gazetenin 1998 yılında kupon dolandırıcılığı suçlamasıyla bir yıl sonra Ağustos 1999'da Marmara depremi'nde de orada kapatmak zorunda kaldı. Yakın zamanlarda yeniden açılacağı yayın hayatına devam edeceği söylenmektedir.

1974 - İlk kremalı likör olduğu iddia edilen Baileys piyasaya sürüldü.

1983 - Stanislav Petrov adlı Rus yarbay, Sovyetler Birliği'ne ait füze erken uyarı sistemindeki bir hatayı fark ederek olası bir nükleer savaşı engelledi.

1991 - Michael Jackson, 4. profesyonel müzik albümü olan Dangerous'ı piyasaya sürdü. Albümdeki Black or White şarkısına çektiği klip, çığır açtı.

1993 - Almanya, PKK'yı terör örgütü ilan ederek, bütün yan kuruluşlarıyla birlikte kapattı.

1996 - Başbakan Yardımcısı ve Dış İşleri Bakanı Tansu Çiller, Susurluk kazasından söz ederken, Devlet uğruna kurşun atan da yiyen de şereflidir dedi.

2003 - Concorde yolcu uçağı son uçuşunu gerçekleştirdi.

Concorde uçakları, normal uçuşlarında saatte 2 bin 132 kilometre hıza erişiyor ve yerden 18 bin 200 metre yüksekten uçuyordu. Uçaklar, Atlantik'i normal koşullarda 3 saatte aşabiliyordu.

Başlıca amacı hız yapmak olan Concorde uçaklarının dış yüzeyi, çok hafif ve ısıya dayanıklı titanyum maddesinden üretildi. Uçuş sırasında sürtünme nedeniyle uçağın dış cephesindeki sıcaklık 92, burun kısmındaki sıcaklık ise 130 dereceye çıkıyordu. Isınma nedeniyle uçağın boyunun uçuş sırasında 7.5 santim uzadığı saptandı.

Dev yolcu uçakları 200 yolcuyu rahatlıkla taşırken, dar gövdeli Concorde'un yolcu kapasitesi 125 kişiydi. Yolcuların büyük çoğunluğunu zengin ve ünlüler oluşturuyordu, çünkü Concorde'un New York-Paris arasında tek gidiş için bilet fiyatı 12 bin doları buluyordu. 30 yıllık macerası boyunca toplam 16 Concorde uçağı üretildi. Bunların tanesinin maliyeti 42 milyon dolardı.

Concorde Uçağı Sesüstü olarak tasarlanmıştır. 25 Temmuz 2000 tarihinde Paris-Charles de Gaulle Havaalanı'ndan kalkışından 1,5 dk sonra geçirdiği kaza ile uçuşları durdurulmuştur. Güvenilirliğinin az, yüksek maliyeti ve sınırlı yolcu kapasitesi olduğu için üretimden kaldırılmıştır.Concorde uçaklarının son ticari seferi, 24 Ekim 2003'te Londra-NewYork arasında yapıldı.

2008 - Ön ödemeli su sayacının abonelere takılması, Ankara 11. İdare Mahkemesi tarafından, yasaklandı.

TARİHTE BUGÜN ATATÜRK : ATATÜRK KRONOLOJİSİ

1935 - Atatürk'ün, Moskova'da havacılık eğitimi gören Sabiha Gökçen'e telgrafı: "...Başarılı çalışmalarını duydukça çok memnun oluyorum. Senden sık sık haber bekliyorum. Gözlerinden öper, sağlıklar dilerim."

Afyon-Isparta demiryolu açıldı.

1934 - Lakap ve Unvanların Kaldırıldığına Dair Kanun.  

TBMM'de, yeni bir kanunla, "ağa, hacı, hafız, hoca, molla, efendi, bey, beyefendi, paşa, hanım, hanımefendi, hazretleri" gibi lakap ve unvanlar kaldırıldı.

Lakap ve unvanlar kaldırıldı: Efendi, Bey, Paşa, Hazretleri vb. lâkap ve unvanların kaldırıldığına dair Kanun'un kabulü.

Kanunla Ağa, hacı, hafız, hoca, molla, efendi, bey, beyefendi, paşa, hanım, hanımefendi, hazretleri gibi lakap ve unvanlar kaldırılıyor; bütün yurttaşlar, kadın erkek, kanun karşısında ve resmi belgelerde yalnız adlarıyla anılır deniliyordu.

Mustafa Kemal Atatürk İsmet Paşa'ya bir mektup göndererek, kendisine "İnönü" soyadını verdiğini bildirdi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Kâzım Paşa'ya Atatürk tarafından "Özalp" soyadının verilişi.

1933 - Atatürk'ün, Çankaya'da Macar Elçisi Tahy'nin veda ziyaretini kabulü.

1931 - Atatürk'ün, akşamüzeri Marmara Köşkü'ndeki çay ziyaretinde bulunması, gece geç saatte Çankaya'ya dönüşü.

1930 - Atatürk'ün, Samsun'da Vilâyet'i, Belediye'yi, Lise'yi ve Türkocağı'nı ziyareti, gece Ege vapuruyla Trabzon'a hareketi.

Atatürk'ün, Samsun Türkocağı'ndan ayrılırken söyledikleri: "Milletin kıymetli ve seçkin gençleriyle konuşmak benim için saadettir. Bu saadeti uzatmak isterdim; fakat vapuru bekletmemek lâzım. Çok memnun oldum."

1929 - Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında Geçici Ticaret Antlaşması imzalandı.

1926 - Türkiye'nin ilk şeker fabrikası, 1926'da Alpullu'da faaliyete geçti

1925 - Atatürk'ün, akşam Başbakanlığa giderek İsmet (İnönü) Paşa'yla bir süre görüşmesi (Görüşme esnasında içişleri Bakanı Cemil (Uybadin) Bey de bulunmuştur).

1924 - Kazım Özalp TBMM'nin 3. başkanı seçildi. Görevini 1 Mart 1935'e kadar sürdürdü.

1923 - Posta Kanunu kabul edildi.

1922 - Başyaver Salih (Bozok) Bey'in, İzmirden -Atatürk'e iletilmek üzere- T.B.M.M. Başkanlığı Özel Kalem Müdürü Hayati Bey'e telgrafı: "Bazı engeller nedeniyle ikametgahtaki hazırlık üç dört gün gecikmiştir. Lâtife Hanımefendi, her şeyin muntazam olmasına fevkalâde ehemmiyet verdikleri için azami beş güne kadar bütün eksikler tamamlanacağından Valide Hanımefendi'nin hareketlerinin, ona göre düzenlenmesini rica ederim. ...Paşa Hazretlerinin, valideleriyle birlikte gelmek arzusunda bulunup bulunmadıklarının bildirilmesini rica ederim."

Çanakkale'nin kurtuluşu. Gelibolu, Maydos ve Lalapaşa'nın kurtuluşu.

1921 - Atatürk'ün, Kâzım Karabekir'e telgrafı: "...Durumunuzun, kuvvetinizin en ufak bir kusura uğraması aynen şahsım hakkında ve mukaddes amacımız hakkında en büyük darbeye uğramış olması kadar gözümde önemlidir. Bozgunculara karşı gerekli tutumu göstermekte asla tereddüt edilmeyecektir, kardeşim." [Kocatürk]

Atatürk'ün Moskova Elçisi Ali Fuat Paşa'ya telgrafı: "...Cemal Paşa şimdiye kadar gösterdiği dürüst harekette devam ederse kendisini destekleyeceğiz. Her halde Enver Paşa ve diğerleri ile alâkasını kesmelidir."

1919 - Atatürk'ün, Heyet-i Temsiliye üyeleri ile bir kısım komutanların müşterek toplantısının sekizinci birleşiminde söyledikleri: "...Bu hükümet yahut bir başkası, bizimle anlaşmayayanaşmazsa bizim işimiz, örgütümüzü daha da güçlendirerek devam ettirmekten ibaret kalacaktır."

1916 - Atatürk'ün, günü Koh köyünde 23. Alay Karargâhı'nda istirahatle geçirmesi.

1912 - Mütareke - 1. Balkan Savaşı.

26 Kasım 1912’de mütareke görüşmeleri başladı ( 3 Aralık 1912’de taraflarca imza edildi).

Doğumlar

1847 - Maria Fyodorovna, Rusya'nın İmparatoriçesi (ö. 1928)

1857 - Ferdinand de Saussure, İsviçreli dil bilimci (dilin yapısı konusundaki görüşleriyle 20. yüzyıl dilbiliminin temellerini atan) (ö. 1913)

1883 - Lou Tellegen, Amerikalı sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 1934)

1894 - Norbert Wiener, Amerikalı matematikçi ve Sibernetik biliminin kurucusu (ö. 1964)

1898 - Karl Ziegler, Alman kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1973)

1909 - Eugène Ionesco, Rumen kökenli Fransız oyun yazarı (ö. 1994)

1917 - Nesuhi Ertegün, Türk müzik yapımcısı ve Atlantic Records plak şirketi kurucusu (ö. 1989)

1922 - Charles M. Schulz, Amerikalı çizer ve animatör (Amerikalı çizgi-romanı "Snoopy"nin (Peanuts) yaratıcısı) (ö. 2000)

1931 - Adolfo Pérez Esquivel, Arjantinli ressam, heykeltıraş ve insan hakları savunucusu

1934 - Cengiz Bektaş, Türk yüksek mimar ve mühendis

1935 - Ayten Erman, Türk oyuncu

1939 - Tina Turner, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu

1965 - Aşkın Asan, Türk siyasetçi

1965 - Mansur Ark, Türk şarkıcı

1968 - Haluk Levent, Türk Anadolu rock sanatçısı

1971 - Akira Narahashi, Amerikalı aktör

1973 - Peter Facinelli, Amerikalı sinema oyuncusu

1981 - Aurora Snow, Amerikalı porno yıldızı

1983 - Rachel Starr, Amerikalı porno yıldızı

1984 - Antonio Puerta, İspanyol futbolcu (ö. 2007)

1987 - Missy Stone, Amerikalı porno yıldızı

1990 - Ece Çeşmioğlu, Türk oyuncu

1990 - Rita Ora, İngiliz şarkıcı, söz yazarı ve oyuncu

Ölümler

1504 - I. Isabel, Kastilya ve Aragon Kraliçesi (d. 1451)

1855 - Adam Mickiewicz, Leh şair (d. 1798)

1858 - William Mopher, Amerikalı mucit ve kaşif (d. 1759)

1926 - Ernest Belfort Bax, İngiliz sosyalist gazeteci ve filozof (d. 1854)

1926 - John Browning, Amerikalı silah tasarımcısı (d. 1855)

1936 - Mari Felekyan, Ermeni asıllı Türk tiyatro sanatçısı ve Toto Karaca'nın annesi

1936 - Şükrü Naili Gökberk, Türk asker ve Kurtuluş Savaşı komutanlarından (d. 1876)

1939 - Melek Kobra, Türk tiyatro, sinema ve operet sanatçısı (d. 1915)

1947 - Saffet Arıkan, Türk asker ve siyaset adamı (Millî Eğitim Bakanlarından ve köy enstitülerinin başlangıcı sayılan okulları kuran) (d. 1888)

1956 - Tommy Dorsey, Amerikalı caz müzisyeni ve swing orkestrası şefi (d. 1905)

1968 - Arnold Zweig, Alman yazar (d. 1887)

1981 - Max Euwe, Hollandalı Dünya satranç şampiyonu (d. 1901)

1986 - Gündüz Ökçün, Türk siyasetçi, hukukçu ve Türkiye Dış İşleri eski bakanı (d. 1936)

1990 - Turhan Özek, Türk Klasik Türk müziği sanatçısı (d. 1937)

2002 - Neşet Günal, Türk ressam (d. 1923)

2004 - Philippe de Broca, Fransız sinema yönetmeni (d. 1933)