MS nedir? İnatçı yorgunluğun nedeni “Bin yüzlü hastalık” multiple skleroz olabilir! (5 soruda MS hastalığı)
MS, yani multiple skleroz; daha çok kol ve bacaklarda güçsüzlük, konuşma ve görmede bozulmalar ile karakterize bir santral sinir sistemi hastalığı. En önemli belirtilerinden biri de yorgunluk olan ve ataklar halinde seyreden MS, insanların yakasına genellikle 20 ile 40 yaşları arasında, yani gençlik yıllarında yapışıyor. Daha erken ve geç yaşlarda da hastalığın başlaması olası ancak Nörolog Prof. Dr. Şerefnur Öztürk’e göre, MS başlangıcının 15 yaşından küçüklerde ve 60 yaşından büyüklerde olması çok nadir görülen bir durum.
Abone olMS, yani multiple skleroz; daha çok kol ve bacaklarda güçsüzlük, konuşma ve görmede bozulmalar ile karakterize bir santral sinir sistemi hastalığı. En önemli belirtilerinden biri de yorgunluk olan ve ataklar halinde seyreden MS, insanların yakasına genellikle 20 ile 40 yaşları arasında, yani gençlik yıllarında yapışıyor. Daha erken ve geç yaşlarda da hastalığın başlaması olası ancak Nörolog Prof. Dr. Şerefnur Öztürk’e göre, MS başlangıcının 15 yaşından küçüklerde ve 60 yaşından büyüklerde olması çok nadir görülen bir durum.
Multiple skleroz kadınlarda erkeklerden
iki kat fazla görülüyor, öyle ki
dünyadaki MShastalarının %70’ini kadınlar
oluşuruyor. Hastalık, tuttuğu bölgeye göre değişik belirtiler
gösteriyor. Konuşma merkezini tutarsa hasta konuşamayabiliyor,
tutulma denge merkezindeyse dengesizlik ve baş dönmesi, his
merkezindeyse hissizlik oluyor. Tuttuğu yere göre klinik bulgular
verdiğinden “bin yüzlü hastalık” olarak da nitelendirilen MS’in
görülme sıklığı ne yazık ki her geçen gün artıyor.
Multipl sklerozun dünyada 3 milyon, ülkemizde ise
60 binden fazla kişiyi etkilediğini belirten Türk Nöroloji Derneği
Başkanı Prof. Dr. Şerefnur Öztürk, MS hastalığının beyin, göz
siniri ve omuriliği etkilediğini vurguluyor.
Dünya MS Günü nedeniyle ntv.com.tr’ye
açıklama yapan Doktor Şerefnur Öztürk, MS’in
belirtileriyle birçok nörolojik hastalığı taklit ettiğine, bu
nedenle de teşhiste, dolayısıyla da tedavide gecikmeler yaşandığına
dikkat çekerek 5 soru-5 cevapla MS hastalığı ile ilgili bilgileri
şöyle özetliyor:
Her türlü nörolojik hastalığı taklit eden MS nedir, neden
olur?
Multipl skleroz kişinin bağışıklık sisteminin kendi dokusuna
yönelik etkisi ile ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Multipl
skleroz merkezi sinir sisteminin bir hastalığıdır ve merkezi sinir
sistemi; beyin, omurilik ve görme sinirlerinden oluşmaktadır. Bu
bölgelerde ayrıca dejeneratif değişiklikler dediğimiz zaman içinde
beyin ve omurilik hacminde azalma da oluşabilmektedir. MS’te
sinirler etrafındaki kılıfların ve sistemlerin etkilenmesi sonucu
etkilenen bölgeye göre duyusal, görme, yürüme, konuşma ve denge
gibi merkezi sinir sistemi işlevlerinde bazı bozulmalar
olabilmektedir.
“Bin yüzlü hastalık” olarak nitelendirilen MS hangi
belirtilerle ortaya çıkar, hangi şikayetler MS açısından sinyal
kabul edilmeli?
Multipl skleroz çok çeşitli tablolarla belirti verebilir. Beyin,
omurilik ve göz sinirlerindeki etkilenmeye göre belirtiler değişir.
Etkilenen bölgeye göre eğer motor alan etkilenmişse kollarda
bacaklarda kuvvet kaybı, duyu ile ilgili alanlar etkilenmişse yine
ilgili bölgelerde duyu kayıpları, görme sinirleri etkilenmişse
özellikle bulanık görme (genellikle tek gözde), renk algısında
bozulma, çift görme ortaya çıkabilir. Beyin sapı bölgesinde
başdönmesi, dengesizlik ile belirti verebilir. Omurilik
tutulmalarında seviyesine göre kol veya bacaklarda kuvvetsizlik,
duyu kaybı, kuşak tarzı ağrı, başın öne eğilmesi ile elektriklenme
hissi olabilir. Yorgunluk hissi de hastaların yaşam kalitesini
olumsuz etkileyen sık bir belirtidir. Hastalık ilerledikçe
spastisite (kasların şiddetli derecede kasılı kalması hali), idrar
ve gayta kontrolünde zorluk, zihinsel becerilerde, hafızada bozulma
ortaya çıkabilir. Şikayetlere depresyon gibi psikiyatrik
bozukluklar eklenebilir. Belirtilerin erken tanınması tedavi
başarısı açısından önemlidir. Bu belirtiler her türlü nörolojik
hastalığı taklit ettiği için hastanın başvurması ve teşhiste
gecikmeler olabilmektedir.
OBEZİTE, SİGARA VE AŞIRI TUZ TÜKETİMİ MS RİSKİNİ
ARTIRIYOR
MS’de risk faktörleri nelerdir, kimler MS açısından risk
altında?
Multiple sklerozda hangi faktörlerin bağışıklık sistemini santral
sinir sistemine karşı harekete geçirdiği tam olarak ortaya
konamamıştır. Genetik faktörler, viral enfeksiyonlar, beslenme ile
ilişkili faktörler, hava kirliliği, obezite, sigara, aşırı tuz
tüketimi, D vitamini eksikliği, stres faktörleri üzerinde
durulmaktadır. Genetik yatkınlık nedeniyle ailesinde MS olan
kişiler daha yatkın olabilir ancak bu yüksek bir oranda değildir.
Multiple skleroz ve immünoloji alanındaki bilimsel araştırmalar
multiple sklerozun ortaya çıkış nedeni, oluş mekanizmaları, tanısı
ve tedavisi konusunda her geçen gün daha yeni bilimsel verilere
ulaşmamızı sağlamaktadır.
MS TEDAVİSİNE ERKEN BAŞLAMAK ÖNEMLİ
MS nasıl tedavi edilir, tedavi başarısını etkileyen
faktörler nelerdir?
Tanı ve görüntüleme yöntemlerindeki gelişmeler ile artık daha erken
dönemde tanı koyabilmemiz mümkün olmaktadır. Tedavi seçeneklerinin
giderek artması, yeni ve etkin tedavi seçeneklerinin ortaya çıkması
her hasta için en uygun tedavinin planlanması konusunda önemli
katkılar sağlarken tedavi ile ilişkili olası risklerin de
yönetimini gerektirmektedir. MS hastalığı birçok hastada atak ve
iyileşmeler ile seyretmekte ve ataklarda düzelme bazen tam
olmaktadır. Ancak, bu atakların %40 kadarında sekeller ortaya
çıkabilir. Bu sekellerin birçoğu günlük yaşamı etkilemezken
bazıları da yaşam kalitesini bozabilir. MS hastalarının çoğunluğu
önemli bir sakatlığı olmadan, işlerini aksamadan yapabilen, normal
bir hayat yaşayan kişilerdir.
BİLİMSEL OLARAK KANITLANMAMIŞ YÖNTEMLER TEDAVİYİ
GECİKTİRİYOR
Tedaviye erken başlamak önemlidir. Bilimsel olarak kanıtlanmamış
tedavi yöntemlerine başvuran hastalarda tedaviye başlamada gecikme
olabilmektedir. Multiple sklerozda tedavi yaklaşımları hastanın
bireysel özellikleri, hastalığın evresi, şiddeti, alt tipleri ile
birlikte değerlendirilerek belirlenmekte, tedavi cevabına göre
basamaklı tedavi değişimi uygulanabilmektedir. Bu alanda kullanılan
ilaçlar giderek daha yüksek başarı oranı ile tedavi alanına
girmektedir.
MS HASTASI HAVA KİRLİLİĞİ OLAN YERDE
YAŞAMAMALI
MS’ten korunmak mümkün mü, mümkünse bunun için neler
yapılabilir? MS hastası, yaşam kalitesini yükseltmek için nelere
dikkat etmeli?
Multiple skleroza neden olan faktörler tam olarak bilinemediğinden
koruyucu faktörler de tam olarak bilinmemektedir. Ancak MS’in daha
iyi seyretmesi için hastaların dengeli ve doğal beslenmesi
önemlidir. Akdeniz mutfağı, sebze, meyve ve balık ağırlıklı
beslenme MS için iyi bir beslenme programıdır. Tuz azaltılmalıdır.
Sigara genel sağlığa zararlı olmanın yanında MS için ayrıca
zararlı, bu nedenle sigara bırakılmalıdır. Hava kirliliği olan
bölgelerde yaşamak da riski artırmaktadır. Bölgemizde maalesef
genel bir D vitamini düşüklüğü söz konusudur. Bu durum MS için
olumsuz ortam oluşturmaktadır. Bu nedenle MS hastaları yeterince D
vitamini almalıdır ve D vitamini için en önemli kaynağın gün ışığı
olduğu unutulmamalıdır. MS hastalarının gün ışığına çıkmaları,
ciltlerinin gün ışığı görmesi önemlidir. Aşırı sıcaktan kaçınılmalı
ama gün ışığında yeterince kalınmalıdır. Ayrıca hastalarımızın
multipl skleroz tanısı aldıktan sonra düzenli olarak kontrol
edilmeleri ve hastalık gidişinin izlenmesi çok önemlidir.