Türkiye, kadın milletvekilleriyle sınıfta kaldı!

TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığınca dünyada ve Türkiye'de kadınların parlamentoda temsiline ilişkin yapılan araştırmada, Türkiye'nin son seçimde 81 kadın milletvekili ile 193 ülke arasında 127. sırada yer aldığı belirlendi. 

TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, dünyada ve Türkiye'de kadınların siyasete katılımları, seçme, seçilme haklarının tanınması ve parlamentolarda kadınların temsili konularını araştırdı.

Dünya nüfusunun yarısını oluşturan kadınların parlamentolarda yer alabilmek için 20. yüzyıla kadar beklemek durumunda kaldığının belirtildiği araştırmada, kadınlara tanınan hakkın çeşitli ülkelerde aşamalı olarak yürürlüğe konduğu, bazı ülkelerde önce oy verme, sonraki bir dönemde de seçilme hakkı tanınması şeklinde, bazen de önce belli sosyal sınıflara ya da ırka mensup kadınlara tanınması şeklinde gerçekleştirildiği ifade edildi.

Kadınlara seçme ve seçilme genel ve eşit oy hakkını ilk tanıyan Avrupa ülkesi Finlandiya'nın olduğunun yer aldığı araştırmada, dünyanın ilk kadın parlamento üyelerinin 1907 yılında Finlandiya'dan çıktığı, seçimde 200 üyeli parlamentoya 19 kadının seçildiği belirtildi.

Suudi Arabistan’da ise erkeklerin 2005 yılında ülkede ilk kez yapılan yerel seçimlere katıldığı ancak kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmadığının aktarıldığı araştırmada, "11 Ocak 2013 tarihinde yayınlanan Kraliyet Kararnamesi'yle ülkenin 150 üyeli danışma organı Şura Meclisi’nde kadınların, minimum yüzde 20 düzeyinde temsil edilmesi yönünde bir düzenleme yapıldı, Kral 30 kadını Şura Meclisi'ne atadı. 2015 Aralık ayında ilk kez kadınların da katılmasına izin verilen yerel seçimlerde ülke tarihinde kadınlar ilk kez belediye meclislerine seçildi." ifadesine yer verildi.

46 ülkede kadınların temsil oranı yüzde 30'un üzerinde

Kadın parlamenter oranına göre, ülke parlamentolarının irdelendiği araştırmada, şu bilgilere yer verildi:

"Birleşmiş Milletlerin uluslararası hedefleri arasına girmiş bulunan, kadınların asgari yüzde 30 oranında temsili hedefine kasım ayı itibarıyla, 193 ülke içerisinde yalnızca 46’sının parlamentosunda ya da Temsilciler Meclisi niteliğindeki alt kanadında ulaşılmış durumda. 39 ülkede ise parlamentoda kadınların temsili yüzde 10’un altında. 7 ülkede hiç kadın parlamenter bulunmamaktadır. Türkiye, son seçimde TBMM'ye seçilen 81 kadın milletvekili ile 1 Kasım itibarıyla 193 ülke arasında 127. sırada."

Dünya parlamentolarında 1995 yılında yüzde 11,3 olan kadın üye sayısının kasım ayı itibarıyla yüzde 22,9'a çıktığının vurgulandığı araştırmada, kadın üye sayısındaki artışla birçok ülkede gönüllülük temelinde ya da yasal düzenlemelerle uygulanan kota gibi önlemlerin rol oynadığı kaydedildi.

Parlamentolararası Birlik (IPU) verilerine göre, 1945 ile 1995 yılları arasında parlamentoya sahip olan egemen ülkeler sayısında 7 misli artış olduğunun belirtildiği araştırmada, dünya çapında kadın parlamenter yüzdesindeki rekor düzeye 1988 yılında yüzde 14,8 oranı ile eriştiği vurgulandı.

Kadın parlamenterlerin dünya ortalamasının, parlamentonun her iki kanadı birleşik halde, son 15 yıl içerisinde yavaşça yükselerek, 2000 yılında yüzde 13,1, kasım ayı itibarıyla da yüzde 22,9 oranına ulaştığı aktarıldı.

İlk kadın parlamento başkanının ise 1927 yılında Avusturya'da seçildiğinin anımsatıldığı araştırmada, "1 Kasım 2016 tarihi itibariyle, parlamentosu olan ve 77’si iki kanatlı parlamentoya sahip 193 ülkede sadece 53 kadın başkan parlamentonun bir kanadına başkanlık yapmaktadır. Tek ya da iki kanatlı parlamentolar bünyesindeki toplam 277 adet başkanlık makamının sadece yüzde 19,1’i kadınlar tarafından doldurulmaktadır. Kasım 2016 itibarıyla 10 kadın devlet başkanı olarak ve 9 kadın başbakan olarak görev yapmaktadır." değerlendirilmesinde bulunuldu. 

 Türkiye'de dönemlere göre kadın milletvekili sayısı

Türkiye'de ise 5 Aralık 1934 tarihli Anayasa değişikliği ile kadınların seçme ve seçilme hakkı anayasal bir hak olarak tanındığının anımsatıldığı araştırmada, şunlar kaydedildi:

"8 Şubat 1935 tarihinde yapılan seçimler sonucunda 17 kadın milletvekili ilk kez Meclis’e girdi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı. 1935 yılında, TBMM’nin 5. döneminde yüzde 4,5 olan kadın milletvekili oranı 2007 yılında yapılan 23. dönem seçimlerine kadar uzun yıllar aşılamadı. 2007-2011 seçimlerinde 50, 2011-2015 seçimlerinde 79, 2015 yılının Haziran ayında yapılan seçimde 98 ve son dönemde 81 kadın, milletvekili olarak TBMM'de yer aldı."