İşçi çalışma süreleri kanunda ne kadardır?

İşçiler, çalışma süreleri ile ilgili konularda bazen kafa karışıklığı yaşamaktadır. Bir işçinin günlük, haftalık ve aylık çalışma süreleri, ilgili Kanun hükümleri ile teminat altına alınmıştır. İşçi çalışma süreleri kanunda ne kadardır? İşte cevabı…

İŞÇİ ÇALIŞMA SÜRELERİ

4857 sayılı İş Kanunu'nun 63. maddesi, haftalık çalışma süresinin 45 saat olduğunu, aksi kararlaştırılmadıkça bu sürenin çalışma günlerine eşit olarak dağıtılacağını hükme bağlamaktadır. Buna göre, haftanın altı günü çalışılan bir işyerinde günlük çalışma süresi 7.5 saat olacaktır.

SSK işlemlerinde ay 30 gün olarak dikkate alınmakta, dolayısıyla aylık çalışma süresi de 30×7.5=225 saat olarak uygulanmaktadır.

İŞÇİ ÇALIŞMA SÜRELERİ İÇİN KANUN NE DİYOR?

Çalışma süresi, işçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süredir. Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Haftanın iş günlerinden birinde kısmen çalışılan işyerlerinde, bu süre haftalık çalışma süresinden düşüldükten sonra, çalışılan sürenin çalışılan gün sayısına bölünmesi suretiyle günlük çalışma süreleri belirlenir.

Günlük çalışma süresi her ne şekilde olursa olsun 11 saati aşamaz. Bir işçinin bu sınırları aşan sürelerle çalıştırılmasında;

a) 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41, 42 ve 43 üncü maddeleri,

b) 79 sayılı Milli Korunma Suçlarının Affına, Milli Korunma Teşkilat, Sermaye ve Fon Hesaplarının Tasfiyesine ve Bazı Hükümler İhdasına

Dair Kanunun 6 ncı maddesi hükümleri uygulanır.

Sağlık kuralları bakımından, günde, ancak 7,5 saat ya da daha az çalışması gereken işlerde çalışan işçiler hakkında, iş süreleri yönünden, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 63 ncü maddesinin son fıkrasında öngörülen sağlık kuralları

bakımından günde ancak 7,5 saat ve daha az çalışılması gereken işlere ilişkin yönetmelik hükümleri uygulanır. Günde 7,5 saat ya da daha az çalışması gereken işler şunlardır:

– Kurşun ve arsenik işleri, cam sanayi işleri,

– Cıva sanayi işleri, çimento sanayi işleri,

– Havagazı ve kok fabrikalarıyla termik santrallerdeki işler,

– Çinko sanayi işleri, bakır sanayi işleri,

– Alüminyum sanayi işleri,

– Demir ve çelik sanayi işleri,

– Döküm sanayi işleri,

– Kaplamacılık işleri, karpit sanayi işleri,

– Asit sanayi işleri,

– Akümülatör sanayi işleri,

– Kaynak işleri,

– Madenlere su verme işleri,

– Kauçuk işlenmesi işleri,

– Yeraltı işleri,

– Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler,

– Gürültülü işler,

– Su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler,

– Pnömokonyoz yapan tozlu işler ve

– Tarım ilaçları kullanımı işleri.

Günde 6 saat ve daha az çalışılacak işler :

– Karbonatlı ve organik fosforlu ensektisitlerin yapımı,

– Paketlenmesi, çözelti olarak hazırlanması ve uygulanması işleri,

– Cıva izabe fırınlarında görülen işler,

– Elementer cıva bulunan ocaklarda görülen işler,

– Karbon sülfür işleri ve

– Karbon sülfürden etkilenme tehlikesi bulunan işlerdir.

Günde 4 saat çalışılacak işler:

– Kurşun izabe fırınlarının teksif odalarında biriken kuru tozları kaldırma işlerinde en fazla 4 saat çalışılabilir.

– Su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işlerde ise çalışma süreleri, derinlik durumuna göre yarım saat ile 6 saat arasında değişmektedir.

GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİNDEN SAYILAN HALLER

Çalışma süresinden sayılan haller İş Kanunu'nda açıkça sayılmıştır. Buna göre aşağıdaki süreler işçinin günlük çalışma sürelerinden sayılır:

a. Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.

b. İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.

c. İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.

d. İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.

e. Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.

f. Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.

İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz. (İş K. 66)

ARA DİNLENME SÜRELERİ NE KADARDIR?

Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;

– Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş dakika,

– Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dâhil) süreli işlerde yarım saat,

– Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat, Ara dinlenmesi verilir. (İŞ K. 68/I)