Ömer Hayyam Doodle oldu! Google’dan Ömer Hayyam için anlamlı Doodle
Google'a girenler Ömer Hayyam'ın Doodle sürpriziyle karşılaştı. Google'ın Ömer Hayyam için hazırladığı Doodle nedir? Google'ın Doodle hazırladığı Ömer Hayyam'ın hayatına ve eserlerine ilişkin bilinmesi gereken herşeyi haberimizde bulabilirsiniz.İşte Ömer Hayyam'ın hayatı,eserleri ve şiirleri...
Abone olİranlı astronom, bilim adamı, şair, bilgin ve filozoftur. Asıl adı Giyaseddin Ebu'l Feth Bin İbrahim El Hayyam' dır. Ömer Hayyam, İran ve doğu edebiyatında rubai türünün kurucusudur. Batı ülkelerinde adına birçok dernek kurulmuş, rubaileri bütün batı dillerine çevrilmiştir. Matematik, fizik, astronomi ve tıp alanlarında birçok icadı ve önemli eseri bulunmaktadır. İbn-i Sina'dan sonra Doğu'nun yetiştirdiği en büyük bilgin olarak kabul edilmiştir.
(İşte Google'ın Ömer Hayyam için yaptığı o doodle)
18 Mayıs 1048'de İran'ın Nişabur kentinde doğdu. Ömer Hayyam, bir çadırcının oğluydu. Bu yüzden acem dilinde çadırcı anlamına gelen soyadını babasının mesleğinden aldı. Ömer Hayyam, yaşadığı dönemde daha çok bilgin olarak ün kazandı.
Matematik ,fizik, astronomi ve tıp gibi rasyonel ilimler dışında müzik ve şiirle de yakından ilgilendi. İran'ın, Selçuklular yönetiminde olduğu dönemde yaşayan Hayyam, Horasan ülkesindeki büyük şehirleri, Belh, Buhara ve Merv gibi bilim merkezlerini gezdi, Bağdat'a da gitti. Zamanının hükümdarlarından, özellikle Selçuklu Sultanı Melikşah ve Karahanlı Şemsülmülk'ten büyük yakınlık gördü. Saraylarına ve meclislerine sık sık konuk oldu. Residüddin'in "Cami-üt-Tevarih" adlı eserinde anlattığına göre Nizamülmülk ve Hasan Sabbah, Ömer Hayyam ile okul arkadaşları ve yakın dosttular. Nizamülmülk, bilgisine çok güvendiği için devlet yönetimi konusunda kendisine yardımcı olması için Hayyam'dan yardım istedi, ancak o, saray entrikalarından hayatının sonuna kadar uzak kalmayı yeğlediği için bu teklifi geri çevirdi.
Gerek kendi yaşadığı dönemde, gerekse sonraki çağlarda yazılan tüm
kaynaklarda, Ömer Hayyam'ın çağının bütün bilgilerini edindiği, o
alanlarda derin tartışmalara girdiği, fıkıh, ilahiyat, edebiyat,
tarih, fizik ve astronomi okuttuğu yazılıdır.
Hayyam, fizik, metafizik, matematik, astronomi ve şiir alanlarında
değişik eserler yazdı. Yazdığı bilimsel içerikli kitaplar arasında
İbni Sina'nın Temcid (Yücelme) adlı eserinin yorum ve tercümesi,
Cebir ve Geometri Üzerine, Fiziksel Bilimler Alanında Bir Özet,
Varlıkla İlgili Bilgi Özeti, Oluş ve Görüşler, Bilgelikler Ölçüsü,
Akıllar Bahçesi yer aldı. En büyük eseri Cebir Risalesi'ydi.
Matematik bilgisi ve yeteneği zamanın çok ötesinde olan Ömer Hayyam
denklemlerle ilgili başarılı çalışmalar yaptı. Bunun yanısıra,
binom açılımını ve bu açılımdaki katsayıları da bulan ilk
kişiydi.
Ömer Hayyam'ın edebiyat tarihindeki yerini belirleyen, sonraki
yüzyıllarda da İslam dünyasının en büyük şairlerinden biri olarak
anılmasına neden olan, yazdığı rubailerdi. Ömer Hayyam, İran ve
doğu edebiyatında rubai türünün kurucusuydu. O günlerden bugüne
dilden dile dolaşarak gelen sayısının ikiyüz kadar olduğu tahmin
edilen rubaileri, sonraki çağlara da damgasını vuran eserler
oldu.
Hayyam, rubailerini yazarken oldukça kolay anlaşılan, akıcı ve açık
bir dil kullandı. Şiirlerinde gerçekçiydi. Yaşadıklarını ve
gözlemlediklerini olduğu gibi dile getirdi. Ona göre, en şaşmaz
ölçü akıl ve sağduyuydu. İnsanoğlu, gerçeğe ancak akıl yolu ile
ulaşabilirdi.
Şiirlerinde zamanının haksızlıklarını ve saçmalıklarını ince ve
alaycı bir dille yerdi. Dörtlüklerinin konusunu aşk, şarap, dünya,
insan hayatı ve yaşama sevinci gibi temalardan seçti. İnsan
hayatının ana dokularına felsefi bir gözle baktı.
Büyük şaire göre gerçek olan, yaşanandır;dünyanın ötesinde ikinci
bir dünya yoktur; insan, yaşadığı sürece gerçektir;en şaşmaz ölçü,
iman değil, akıl ve sağduyudur; insan, aklıyla vardır; dolaysıyla
da en iyi ölçü, en şaşmaz kılavuz akıldır ve gerçeğe ancak akıl
yolu ile varılabilir.
Hayyam'ın şiirinde çağının haksızlıkları,madrabazlıkları ve
saçmalıkları ince, alaycı, iğneleyici bir dille yerilir.
Dörtlüklerinin konusu; aşk, şarap, dünya, insan hayatı, yaşama
sevinci, içinde bulunduğumuz geçici dünyanın tadını çıkarma gibi
insanla sıkı bağlantılı olan gerçek eylem ve davranışlardır.
Hayyam kendisinden sonra gelen pek çok şairi etkilemiş, rubai
alanında tek örnek olarak benimsenmiştir. Batı ülkelerinde adına
bir çok dernek kurulmuş, rubaileri bütün bati dillerine, bu arada
birçok defa Türkçeye Rubaiyat-i Hayyam, Hayyam'ın Rubaileri, Ömer
Hayyam ve Rubaileri, Dörtlükler adı altında tercüme edilmiştir.
"Horasan'ın yıldızı; İran'ın ve Irak'ın dahisi, feylesofların
prensi Ömer" şeklinde anıldı.
4 Aralık 1131'de doğduğu yer olan Nişabur'da hayatı 83 yaşında sona
erdi.
Hayyam, yaptığı çalışmaların çoğunu kaleme almamıştır, ancak
kendisi birçok teori ve icadın isimsiz kahramanıdır. 21 Mart 1079
yılında tamamladığı, "Celali Takvimi" olarak bilinen takvim için
büyük çaba sarf etmiştir. Güneş yılına göre düzenlenen bu takvim
5000 yılda bir gün hata verirken, bugün kullandığımız "Gregoryen
Takvimi" 3330 yılda bir gün hata vermektedir.
Çeşitli bilim dallarında birçok eser yazan Ömer Hayyam'ın eserlerinden 18 tanesinin adı bilinmektedir.
Eserleri :
1.Ziyc-i Melikşahi. (Astronomi ve takvime dair, Melikşah'a ithaf
edilmiştir)
2.Kitabün fi'l Burhan ül Sıhhat-ı Turuk ül Hind. (Geometriye
dair)
3.Risaletün fi Berahin İl Cebr ve Mukabele. (Cebir ve denklemlere
dair)
4.Müşkilat'ül Hisab. (Aritmetiğe dair)
5.İlm-i Külliyat (Genel prensiplere dair)
6.Newruzname (Takvim ve yılbaşı tespitine dair)
7.Risaletün fil İhtiyal li Marifet. (Altın ve gümüşten yapılmış bir
cisimde altın ve gümüş miktarının bilinmesine dair. Almanya Gotha
kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.)
8.Risaletün fi Şerhi ma Eşkele min Musaderat(Öklid'in bir
probleminin çözülmesi metoduna dair, Hollanda Leiden kütüphanesinde
bir nüshası vardır. F. Woepcke fransızcaya çevirmiştir.)
9.Risaletün fi Vücud (Felsefede ontoloji bahsine dair. Britanya
kütüphanesinde bir nüshası mevcuttur.)
10.Muhtasarun fi't Tabiiyat (Fizik İlmine dair)
11.Risaletün fi'l Kevn vet Teklif (Felsefeye dair)
12.Levazim'ül Emkine (Meskûn yerlerin iklimi ve hava
değişikliklerine dair)
13.Fil Cevab Selaseti Mesâil ve fi Keşfil Hicab (Üç meseleye cevap
ve alemde zıtlığın zorunlu olduğuna dair)
14.Mizan'ül Hikem (Pırlantalı eşyaların taşlarını çıkarmadan
kıymetini bulmanın yöntemine dair)
15.Abdurrahman'el Neseviye Cevab (Hak Teâlâ'nın alemleri
yaratmasının ve insanları ibadetle yükümlü kılmasının hikmetine
dair)
16.Nizamülmülk (Arkadaşı olan vezirin biyografisi)
17.Eş'arı bil Arabiyye (Arabça rûbaileri)
18.Fil Mutayat (İlim prensipleri)