Meningokok Aşıları nedir? İşte bilmeniz gerekenler

Meningokok hastalığı ciddi bir bakteriyel hastalıktır. Amerika Birleşik Devletlerinde 2-18 yaş arasında görülen bakteriyel menenjitlerin en önemli etkenidir. Meningokok aşılarının riskleri var mıdır? İşte Meningokok Aşıları ile ilgili bilmeniz gerekenler?

1. Meningokok hastalığı nedir? 

Meningokok hastalığı ciddi bir bakteriyel hastalıktır. Amerika Birleşik Devletlerinde 2-18 yaş arasında görülen bakteriyel menenjitlerin en önemli etkenidir. Menenjit beyin ve omuriliği çevreleyen zarların enfeksiyonudur.

Meningokok hastalığı ayrıca kanda enfeksiyona da neden olabilir.

Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl yaklaşık 1000- 1200 kişi meningokok hastalığına yakalanmaktadır. Antibiyotiklerle tedaviye rağmen bu kişilerin % 10-15 i ölmektedir. Yaşayanların diğer bir % 11-19 u da kollarını veya bacaklarını kaybetmekte, sağır olmakta, sinir sistemleriyle ilgili problemleri çıkmakta, zeka geriliğine yakalanmakta, havale geçirmekte veya felç olmaktadırlar.

Herkes meningokok hastalığına yakalanabilir. Fakat en çok 1 yaş altındaki süt çocuklarında ve 16-21 yaşlarda görülür. Dalağı olmayanlar gibi bazı özel tıbbi durumlardaki çocukların hastalığa yakalanma riski daha yüksektir. Üniversiteye yeni başlayıp yurtlarda yaşayanlarda da risk yüksektir.

Meningokok enfeksiyonları penisilin gibi ilaçlarla tedavi edilebilir. Halâ hastalığa yakalanan birçok kişi ölmektedir ve birçokları da tüm yaşamları boyunca etkilenmektedirler. Bu nedenlerle meningokok aşılarının kullanımıyla hastalığın önlenmesi yüksek risk altındaki kişiler için önemlidir. 

2. Meningokok aşısı 

ABD de 2 çeşit meningokok aşısı vardır:

- Konjüge meningokok aşısı (MCV4) 55 yaş altındaki

kişiler için önerilen aşıdır.

- 1970 den beri var olan Polisakkarid meningokok aşısı

(MPSV4) 55 yaş üstü kişiler için lisanslı tek aşıdır.

Her 2 aşı da meningokok hastalığının 4 tipini önleyebilir. Bunlar ABD de en çok görülen 3 tipten 2 sini ve Afrika’daki epidemilerin sorumlusu olan 1 tipi kapsar. Meningokok aşısının hastalığı önleyemediği tipleri de vardır. 

3. Meningokok aşısı kime ve ne zaman yapılmalı

Rutin Aşılama

11-18 yaşları arasındaki adölesanlara ilk dozu 11-12 yaşlarda ve rapeli 16 yaşta olmak üzere iki doz MCV4 aşısı önerilmektedir.

HIV enfeksiyonu olan adölesanlara 3 doz aşı yapılmalı: 11 veya 12 yaşta 2 ay arayla 2 doz ve 16 yaşta rapel.

İlk doz (veya seri) 13-15 yaşlarda yapıldıysa rapel 16- 18 yaşlarda yapılmalıdır. İlk doz (veya seri) 16. yaş gününden sonra yapıldıysa rapel gerekmez.

Artmış risk altındaki kişiler:

Üniversiteye yeni başlayıp yurtlarda yaşayanlar. Meningokok bakterisiyle rutin olarak karşılaşan laboratuvar personeli.

A.B.D. ordusuna yeni katılanlar.

Dünyanın Afrika gibi meningokok hastalığının yaygın görüldüğü bölgelerinde yaşayan veya buralara seyahat edecek kişiler.

Dalağında harabiyet olan kişiler veya dalağı alınanlar.

Kalıcı kompleman eksikliği (bir bağışıklık sistemi hastalığı) olan kişiler.

Bir salgın sırasında menejitle teması olmuş kişiler.

Yeterli korunma için 9-23 aylık çocuklar ve bazı özel tıbbi durumları olan kişilere 2 doz aşı yapılmalıdır. Doktorunuza doz sayısı ve zamanlamasını ve rapel ihtiyacınızı sorunuz.

9 ay ve 55 yaş arasındakibu gruplardaki kişiler için uygun aşı MCV4 dür. MPSV4 55 yaşdan büyük erişkinler için kullanılabilir. 

4. Bazı kişilere meningokok aşısı yapılmamalıdır veya beklemelidirler 

MCV4 veya MPSV4 aşılarından birinin daha önceki bir dozuna karşı ciddi (yaşamı tehdit eden) alerjik reaksiyon gelişen kişilere başka bir doz uygulanmamalıdır.

Herhangi bir aşının bileşenlerine karşı ciddi (yaşamı tehdit eden) alerjik reaksiyon gelişen kişilere aşı yapılmamalıdır. Bu durumu doktorunuza söyleyin. Aşının planlandığı zamanda orta derecede veya ciddi hastalıkları olanlar iyileşinceye kadar beklemelidirler. Doktorunuza durumunuzu söyleyin. Hafif hastalığı olanlar aşılarını yaptırabilirler. Meningokok aşıları hamile kadınlara yapılabilir. Ancak MCV4 yeni bir aşıdır ve hamile kadınlar üzerinde MPSV4 aşısının ki kadar çalışma yoktur. Bu nedenle zorunlu olmadıkça kullanılmamalıdır. MCV4 üreticileri hamile iken aşılanan kadınlar için ayrı kayıtlar tutmaktalar.

Orak hücre anemili çocuklar veya dalağı çalışmayan çocuklar haricindekilere meningokok aşıları diğer aşılarla aynı anda yapılabilir. 

5. Meningokok aşılarının riskleri nelerdir? 

Her zaman, bir aşının ilaçlar gibi şiddetli alerjik reaksiyonlara neden olabileceği bilinmelidir. Ancak meningokok aşısının ciddi yan etkilere veya ölüme neden olma riski oldukça düşüktür. 

Küçük problemler

Meningokok aşısı yapılan kişilerin yaklaşık yarısında aşı yapılan yerde kızarıklık veya ağrı gibi hafif yan etkiler görülür

Bu problemler olursa 1-2 gün sürer ve geçerler. MPSV4 e göre bunlar MCV4 sonrası daha çok görülürler

Aşı yapılanların küçük bir yüzdesinde hafif ateş çıkar.

Ciddi problemler

Aşıdan birkaç dakika sonrasıyla birkaç saat sonrasına kadar görülebilen ciddi allerjik reaksiyonlar çok nadirdir. 

6. Orta veya şiddetli bir reaksiyonda neler olur ve ne yapılmalıdır? 

Nelere bakmalıyım?

Ciddi alerjik reaksiyon veya yüksek ateş gibi olağandışı her durum. Ciddi bir alerjik reaksiyon aşıdan hemen sonraki 1 saat içinde olur. Belirtileri solunum sıkıntısı, halsizlik, seste boğukluk veya wheezing, kalbin hızlı atması, deride kabarıklıklar, solukluk, veya boğazda şişlik olabilir.

Ne yapmalıyım?

Bir doktor çağırın veya hemen aşı yapılan kişiyi doktora götürün.

Doktorunuza ne olduğunu, ne zaman olduğunu ve aşının uygulandığı zamanı söyleyin.