Çin ve Tayvan arasındaki gerilim hakkında bilinmeyenler...
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Çin’in tüm tehditlerine rağmen Tayvan’a bir ziyaret gerçekleştirdi. Ancak Çin, Tayvan'ı, sonunda yeniden Pekin'in kontrolü altında olacak bir ayrılıkçı eyalet olarak tanımlarken; Tayvan, kendi anayasası ve demokratik olarak seçilmiş liderleriyle kendisini bağımsız bir ülke olarak görüyor. İşte yedi soruda Çin-Tayvan krizinin tarihçesi ve ABD'nin yıllar içinde değişen tutumu...
TAYVAN NEREDE?
Tayvan, Çin’in güneydoğu kıyılarından yaklaşık 160 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Ülke, aynı zamanda ABD dış politikası için çok önemli olan Amerikan bölgelerin bir listesini içeren "birinci ada zinciri" içinde bulunuyor.
Uzmanlar, Çin’in Tayvan'ı ele geçirmesi durumunda Batı Pasifik bölgesinde askeri olarak daha fazla güçleneceğini belirtti. Siyasi analistler aynı zamanda böylelikle Çin’İn Guam ve Hawaii kadar uzaktaki ABD askeri üslerini tehdit edebileceğini söylüyor.
Ancak Çin, daha önce de defalarca niyetinin barışçıl olduğu konusunda ısrar etti.
TAYVAN HER ZAMAN ÇİN’DEN BAĞIMSIZ BİR ÜLKE MİYDİ?
Tayvan ilk olarak 17. yüzyılda Qing hanedanının iktidarda olduğu dönemde Çin’in tam kontrolü altına girdi. Çinliler 1895'te Japonya’ya yenildikten sonra adayı Japonların kontrolüne bıraktı. Ardından Japonya, İkinci Dünya Savaşı'nı kaybettikten sonra 1945'te Çin, adayı tekrar aldı.
İlerleyen yıllarda Çin anakarasında Chiang Kai-shek liderliğindeki milliyetçi hükümet güçleri ile Mao Zedung'un Komünist Partisi arasında bir iç savaş patlak verdi. Komünistler 1949'da iç savaşı kazandı ve Pekin'de kontrolü ele geçirdi. Chiang Kai-shek ve milliyetçi siyasetçilerden geriye kalanlar Tayvan'a kaçtı ve sonraki birkaç on yıl boyunca ülkede hüküm sürdü.
Günümüzde Çin, Tayvan'ın aslen bir Çin eyaleti olduğunu savunmak için bu argümanı kullanıyor. Ancak Tayvanlılar, hiçbir zaman 1911 devriminden sonra kurulan modern Çin devletinin veya 1949'da Mao tarafından kurulan Çin Halk Cumhuriyeti'nin bir parçası olmadıklarını iddia etmek için de aynı tarihe işaret ediyor.