Yaşamın başlangıcı nerede? NASA'nın uzay aracı OSIRIS-REx yaşamın başlangıcıyla ilgili ipucu yakaladı

NASA’nın OSIRIS-REx uzay aracı, araştırmak üzere gönderildiği Bennu asteroidinin içerisinde su buldu. Buluş dünyada yaşamın kaynağı olan suyun nereden geldiği sorusuna da ışık tutuyor.

Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA’nın Bennu isimli asteroidi incelemek üzere gönderdiği, adını “Kökenler, Tayf Yorumlama, Kaynak Tanımlama, Güvenlik-Regolit Kaşifi” ifadelerinin kısaltmasından alan OSIRIS-REx uzay aracı, hedefine ulaştı. NASA’nın basın açıklamasına göreasteroidin yüzeyini oluşturan kil tabakasının altında su bulundu.

İnsansız uzay aracı 2016 yılı Eylül ayında dünyadan ayrıldı. Bir yıl boyunca güneşin çevresinde dönen araç, daha sonra dünyanın çekim kuvvetini kullanarak Bennu asteroidine doğru yola çıktı. OSIRIS-REx bu yılın Ağustos ayı ortalarında başlayan 2,2 milyon kilometrelik bir yolculuktan sonra, 3 Aralık’ta hedefinin 19 km yakınına kadar ulaştı.

Bir asteroidden örnek alıp dünyaya dönecek ilk araç

Araç görevi süresince Bennu’nun bütün yüzeyini inceleyecek. Sonrasında yüzeyden örnekler alarak dünyaya dönecek uzay aracı, bu bağlamda NASA için bir ilk. Araç görevini tamamladıktan sonra dönüş yoluna çıkacak ve 2023’te tekrar dünyaya gelecek.

OSIRIS-REx’in asteroidden ilettiği ilk bilgilere göre Bennu’nun yüzeyinde birbirine bağlı hidrojen ve oksijen atomlarını içeren moleküller var. Her ne kadar bu asteroidin boyutu sıvı su barındırmak için çok küçük olsa da, bu bulgular Bennu’nun koptuğu varsayılan daha büyük boyutlu bir asteroidde su olduğunu gösteriyor.

Hidroksil adı verilen ve suyun varlığına işaret eden bu moleküller, Bennu’nun güneş sisteminin oluşumu sırasında ortaya çıkan uçucu ve organik maddeler hakkında çok önemli ipuçları içerdiğinin bir kanıtı. Bilim insanları, asteroidden alınacak örnekler dünyaya döndüğünde güneş sisteminin tarihi ve evrimi hakkında bilgileri barındıran bir hazine sandığına ulaşmış olacaklar.

OSIRIS-REx iki rekor kıracak

Bennu asteroidinin yüzeyi kayalık ve düz bölgelerden oluşuyor. Yüzeydeki kaya miktarının dünyadan yapılan gözlemler sonucu varılan verilerden fazla olduğu belirtiliyor. Ekvatorda şişkin, kutuplarda sivri bir yapısı olan asteroidin dikkat çeken bir yapısal özelliği, güney kutbu yakınındaki büyük kaya. Daha önce yapılan hesaplamalar bu kayanın 10 metre yükseklikte olduğu yönünde olsa da, OSIRIS-REx’in gözlemleri sonucu bu yapının yüksekliğinin 50 metre olduğu ortaya koyuldu.

Uzay aracı öncelikle asteroidin ekvatoru ve kutupları üzerinden yakın geçişler yaparak Bennu’nun kütlesini hesaplayacak. Asteroidin kütlesinin tespit edilmesi, aracın yörüngeye doğru şekilde oturtulabilmesi için gerekli. Aracın 31 Aralık’ta yörüngeye oturtulacağı öngörülüyor. Yörünge asteroidin merkezinden 1,4-2 km uzakta olacak. Bu yörüngesine uzay aracı oturtulan en küçük uzay cismi olmanın yanında, yüzeye en yakın yörünge olarak da iki rekora imza atılması demek olacak. OSIRIS-REx Şubat ortasına kadar Bennu çevresinde yörüngede kalacak.

Neden Bennu?

Ziyaret için Bennu’nun seçilmesinin birçok nedeni var. Öncelikle diğer asteroidlere kıyasla dünyaya oldukça yakın. Boyutu (çapı 492 metre) ve yavaş dönüş hızı (4,3 saatte 1 tur) yüzeyden örnek toplamak için çok uygun. Bennu en yaşlı gök cisimlerinden. Bir ihtimal güneş sisteminden bile yaşlı olan bu asteroidin 4,6 milyar yıl önce ölmüş yıldızların tozunu içerdiği düşünülüyor.

Bilim insanları bu gök cisminden alınacak örnekleri inceleyerek, asteroidlerin dünyada hayatın başlangıcındaki rolünü anlayacak. Karbon açısından zengin olduğu düşünülen Bennu üzerinde oksijen ve hidrojen atomları da şimdiden tespit edilmiş durumda.

Asteroidden alınacak 2 kg örnek 23 Eylül 2023’te dünyaya ulaşacak. Bunların dörtte biri ABD’de incelenirken geri kalan kısmı dünyadaki bilim insanlarının incelemesine açılacak. Bir miktar örnek ise henüz doğmamış bilim insanlarının, henüz keşfedilmemiş tekniklerle, henüz sorulmamış sorulara cevap araması için saklanacak.